مشخصات پژوهش

عنوان	پیاده سازی یک سامانه ماشین بویایی برای شناسایی و طبقه بندی انواع مختلف زیره
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	سامانه ماشین بویایی، حسگرهای نیمه هادی، زیره، خاستگاه جغرافیایی، تقلب.
چکیده	زیره، گیاهی از خانواده چتریان (umbelliferae) و از مهمترین و پر مصرف ترین گیاهان دارویی و ادویه ای جهان است که به طور گسترده در صنایع غذایی و داروسازی مورد استفاده قرار می گیرد. تفاوت در درصد ترکیبات معطر تشکیل دهنده زیره مناطق مختلف، موجب تمایز برخی از گونه های زیره نسبت به سایر گونه ها شده است. همچنین به دلیل قیمت بالای گونه های خودرو و مرغوب زیره، تقلب هایی در هنگام عرضه این محصول صورت می گیرد که با عدم رضایت مشتریان و مصرف کنندگان مواجه شده است. رایحه مواد غذایی در اکثر موارد از مخلوط های پیچیده با صدها ترکیب آلی فرار با خواص حسی و شیمیایی متفاوت تشکیل شده است. اغلب تفاوت های جزیی در مقادیر نسبی این ترکیبات می تواند بوی محصول را تعیین کند. از آنجا که درصد عناصر تشکیل دهنده بر کیفیت بو تاثیر می گذارند، می توان از این ویژگی در تشخیص ارقام مختلف زیره و سطوح مختلف تقلب در آن استفاده کرد. بینی الکترونیکی دستگاهی است که برای شناسایی و تفکیک بوهای پیچیده با استفاده از آرایه حسگری طراحی شده است. در این پژوهش از یک سامانه ماشین بویایی بر پایه هشت حسگر نیمه هادی اکسید فلزی (MOS) در ترکیب با روش شناسایی الگو به منظور شناسایی و طبقه بندی گونه های مختلف زیره بر اساس خاستگاه جغرافیایی (ناحیه جغرافیایی محل رویش) همچنین تشخیص تقلب در زیره کوهی استفاده شد. روش های تحلیل مولفه های اصلی (PCA)، تحلیل تفکیک خطی (LDA)، شبکه عصبی مصنوعی (ANN)، ماشین بردار پشتیبان (SVM) و درخت تصمیم (DT) برای تحلیل داده های استخراج شده از سیگنال پاسخ حسگرها به کار گرفته شد. روش های LDA، ANN و SVM بالاترین دقت طبقه بندی را برای زیره سبز به مقدار 100%، روش های LDA و ANN بالاترین دقت طبقه بندی را برای زیره سیاه زراعی به مقدار 100% و روش های PCA و LDA بالاترین دقت طبقه بندی را برای زیره کوهی به مقدار 94% حاصل کردند. همچنین دقت تحلیل تفکیک خطی، شبکه عصبی مصنوعی و ماشین بردار پشتیبان برای تشخیص تقلب و تفکیک نمونه ها از هم به ترتیب 100، 5/97 و 5/97 بدست آمد. نتایج حاصل از تحقیق انجام شده نشان می دهد سامانه ماشین بویایی مورد استفاده عملکرد مناسبی داشته و می تواند به عنوان ابزاری غیر مخرب، سریع و قابل اطمینان به منظور شناسایی و تفکیک گونه های مختلف زیره و تشخیص سطوح مختلف تقلب ایجاد شده در زیره مورد استفاده قرار
پژوهشگران	زهرا صفری امینی (دانشجو)، مهدی قاسمی ورنامخواستی (استاد راهنما)، سید سعید محتسبی (استاد مشاور)، مجید دولتی (استاد مشاور)