مشخصات پژوهش

عنوان	کشاکش امنیتی، مرزی و دیپلماسی ایران و روسیه در مرزهای شمال خراسان در دوره ناصرالدین شاه (مطالعه موردی کلات نادری)
نوع پژوهش	مقاله چاپ شده
کلیدواژه‌ها	کلات نادری، قاجار، روسیه، دیپلماسی، خراسان
چکیده	یکی از موضوعات مغفول در خراسان بعد از معاهده آخال، سیاست های نفوذ روسیه در مرزهای شمالی خراسان و کلات نادری است. هدف از این پژوهش با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی و با توجه به اسناد آرشیوی پاسخ به این پرسش است که روس ها به دنبال چه اهداف سیاسی و اقتصادی در شمال خراسان، به خصوص در کلات نادری بودند و حکومت قاجار در برابر این سیاست های منطقه ای روسیه، چه نوع دیپلماسی و سیاستی در پیش گرفت؟ با نگاهی جزئی نگر و با رویکردی تحلیلی-تطبیقی، یافته ها حاکی از آن است که بعد از شکست مرو و پایان نفوذ ایران در آسیای میانه، حکومت قاجار در مرزهای شمالی خراسان، با بحران ها و چالش های عدیده ای مواجه گشت. پیشروی روس ها در منطقه آسیای میانه و ادعای جدید آن ها مبنی بر مالکیت بخش های جدیدی از نقاط مرزی همچون سرخس کهنه و دخالت آن ها در امور کلات نادری و درگز، حساسیت ناصرالدین شاه را برانگیخت. به همین دلیل به دستور شاه و تلاش وزارت امور خارجه ایران، دیپلماسی بین المللی ایران فعال تر شد و ایران از نفوذ انگلستان در منطقه برای پیشبرد اهداف خود و فشار به دولت روسیه استفاده کرد. از طرفی حکومت قاجار با تقویت قدرت نظامی خود در خراسان، واگذاری اختیار بیشتر به والیان این منطقه، اعزام مهندسین نقشه کش و استفاده از جاسوسان سعی کرد موازنه قدرت را در منطقه به نفع خود تغییر و یا حداقل وضع موجود را حفظ نماید.
پژوهشگران	مهدی وزینی افضل (نفر اول)