عنوان
|
ویژگیهای بناهای میان راهی و شبکه راه های ارتباطی
شمال اصفهان در عصر سلجوقی
|
نوع پژوهش
|
مقاله چاپ شده
|
کلیدواژهها
|
بناهای میان راهی، راه های ارتباطی اصفهان، کاروانسرا، سلجوقی.
|
چکیده
|
اصفهان از صدر اسلام نقش مهمّی در تحوّلات سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی کشور
داشت و در دوره هایی از جمله، عصر سلجوقی به عنوان مرکز حکومت برگزیده شد. در عصر
سلجوقی، گسترش راه های ارتباطی اصفهان با نواحی دیگرِ به منظور سهولت مبادلات و
دسترسی به تمامی قلمرو حکومت ضرورت بیشتری یافت. به تبع آن، بر شمار بناهای
خدماتی، نظامی و تجاری میان راهی افزوده شد؛ چنان که بناهای قدیمی بازسازی و بناهایی نیز
از نو ساخته شد.
پرسش های اصلی مقاله این است که تأثیر عوامل جغرافیایی و اقلیمی بر معماری بومی این
بناها چگونه است؟ و ارتباط میان این بناها و شبکه راههای ارتباطی شمال اصفهان چگونه
قابل بازسازی است؟ در این مقاله، بناهای میان راهی شمال اصفهان، توصیف و تأثیر عوامل
بوم شناختی بر مصالح و الگوی معماری آنها تبیین و نحوه ارتباط آنها با یکدیگر تحلیل
شده است. سپس بر اساس یافته های باستان شناسی و منابع تاریخی، شبکه راههای ارتباطی
این ناحیه در دوران سلجوقیان تبیین شده است. این محدوده در متون تاریخی با نام ناحیه
» بُرخوار « معرفی شده و از حصار شهر اصفهان تا رشته کوه های کرکس در شمال را دربر می -
گرفته است. روش گردآوری اطّلاعات، میدانی و اسنادی است و یافته ها به روش توصیفی، مقایسه ای، تحلیلی ارائه شده اند. در نهایت، چهار بنای میان راهی رباط سلطان، دهچی مورچه -
خورت، قلعه اتابکی و چاله سیاه کهنه از این دوره معرّفی شده و راه هایی که از محل این بناها
می گذشته، بازسازی شده اند. سپس بر اساس وضعیت جغرافیایی، ابعاد و کارکرد فضاهای این
چهار بنا، راه های ارتباطی درجه یک و دو معرّفی شده است.
|
پژوهشگران
|
سعید امیرحاجلو (نفر اول)، سارا سقائی (نفر دوم)
|