|
عنوان
|
تحلیل نقش عوامل توپوگرافی در استقرار مکانی سازههای آبی سنتی
(مورد مطالعه: شهرستان خوسف
|
|
نوع پژوهش
|
مقاله چاپ شده
|
|
کلیدواژهها
|
سیستمهای آبرسانی
سطحی،
بندسار،
آبانبار،
خراسان جنوبی،
خوسف
|
|
چکیده
|
با توجه به قرارگیری مناطق مرکزی ایران در اقلیم گرم و خشک، تأمین آب مورد نیاز برای شرب و
کشاورزی همواره یکی از دغدغههای اصلی ساکنین این نواحی بوده است. بر این اساس مردمان در
مرکز ایران همواره در تلاش بودند تا با انجام اقداماتی آب مورد نیازشان را تأمین کنند. این
اقدامات در طول تاریخ، نهتنها در راستای مدیریت آبهای زیرزمینی، بلکه در بعضی از نواحی
مرکزی، در جهت استفاده بهینه از آبهای سطحی نیز به انجام رسیده است. شهرستان خوسف در
استان خراسان جنوبی، یکی از مناطقی است که ساکنین آن در جهت کنترل و مدیریت آبهای
سطحی ناشی از باران، با ایجاد سازههایی همچون بندسار و آبانبار در مسیر جریانات سطحی،
تلاش کردند تا آب مورد نیاز برای کشاورزی و شرب را از این طریق تأمین نمایند. بر این اساس در
این پژوهش تلاش شد تا با شناسایی این سازهها از طریق بررسی میدانی منطقه و تحلیل لایههای
توپوگرافی در محیط ،GISدرک بهتری از چگونگی جایابی این سازهها و در نتیجه کنترل و
مدیریت آبهای سطحی حاصل گردد. نتایج این پژوهش نشان میدهد که این سازهها بر اساس
توپوگرافی و عوارض طبیعی منطقه بهگونهای جایابی شده بودند که امکان استفاده بهینه از آبهای
سطحی را در یک سطح مطلوب فراهم نماید. بر این اساس بندسارها بهدور از مراکز سکونتی و در
ارتفاعات بالاتر و نزدیک به مخروط افکنهها؛ و آبانبارها در ارتفاعات پایینتر و نزدیک به مراکز
سکونتی ایجاد شدهاند. قرارگیری آبانبارها در شیبهای تندتر باعث میشد جریان آب با سرعت
بیشتر و رسوبگذاری کمتری به آبانبارها برسد. حال آنکه بندسارها در شیبهایی ایجاد شدهاند
که بهدلیل سرعت کم آب، امکان تجمع آب در آنها و همچنین میزانی اندک رسوبگذاری وجود
داشت. علاوه بر این، استقرار اکثریت این سازهها در مسیر جریانات سطحی غربی و جنوبغرب،
امکان دسترسی بهتری را به آبهای روان برای آنها فراهم میکرد
|
|
پژوهشگران
|
حمید عزیزی (نفر اول)، حسین صدیقیان (نفر دوم)، احمد حاتمی (نفر سوم)
|