مشخصات پژوهش

عنوان	بررسی اثر آللوپاتی گیاه ریواس (Rheum ribes L.) بر رشد و جوانه زنی گیاه استپی (Stipa barbata Desf.) و گیاه گون مرتعی (Astragalus cyclophyllus G. beek.)
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	آللوپاتی، احیاء، بقولات، پوشش گیاهی، رویشگاه، ریواس، مرتع
چکیده	پراکنش گیاهان در مراتع به عوامل متعددی بستگی دارد. یکی از دلایل محدودیت توزیع گیاهان، رقابت شیمیایی بین آنها است. در مراتعی که گیاه ریواس پراکنش دارد، سایر گیاهان مرتعی وفور چندانی ندارند. از این رو، پژوهش حاضر به بررسی اثر آللوپاتی گیاه ریواس بر دو گونه استپی و گون مرتعی می پردازد. تاثیرات موصوف تحت پدیده ای موسوم به آللوپاتی شناخته می شود. آللوپاتی به اثر متقابل گیاهان توسط مواد شیمیایی آزاد شده آنها بر یکدیگر گفته می شود. ترکیبات آللوپاتیک در تنوع زیستی و توانایی تولید اکوسیستم ها نقش مهمی بر عهده دارد. اثر آللوپاتی گیاهان بر یکدیگر یکی از دغـدغه های مهم در اصلاح و احیای مراتع کشور بوده که در امر اصلاح مرتع و مرتع کاری کمتر مورد توجه قرار گرفته است. ریواس (Rheum ribes)، گیاهی مرتعی دارویی مفید، از خانواده علف هفت بند (Polygonaceae) می باشد که به نظر می آید علاوه بر خدمات اکوسیستم گوناگون مانند تولید علوفه، ترسیب کربن، زیبایی و گردشگری و ... دارای اثرات آللوپاتیک متفاوت نسبت به گیاهان دیگر می باشد. خصوصیتی که موجب می گردد گیاهان دیگر به ندرت در اطراف آن رشد نمایند. یکی از رویشگاه های شاخص گیاه ریواس در استان کرمان، شهرستان کرمان، منطقه چشمه گز انتخاب و نمونه های گیاه ریواس (شامل اندام هوایی و ریشه) در فصل بهار جمع آوری و پس از انتقال به آزمایشگاه به دو اندام برگ و ریشه تفکیک شدند. نمونه ها پس از خشک شدن در هوای آزاد، به صورت پودر آسیاب و با استفاده از آن اقدام به تهیه عصاره با غلظت های 50 و 100 درصد گردید. همچنین تیماری به عنوان شاهد (آب مقطر) نیز در نظر گرفته شد. تاثیر عصاره ها در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. گونه های گیاهی که اثرات آللوپاتیک ریواس بر روی رشد و جوانه زنی آنها بررسی گردید، گیاه استپی (Stipa barbata) و گیاه گون مرتعی (Astragalus cyclophyllon) از خانواده های گندمیان و بقولات می باشند. نتایج نشان داد مواد آللوپاتی موجود در عصاره برگ و ریشه گیاه ریواس بر گونه های گیاهی استپی و گون مرتعی اثرگذاری متفاوتی دارند. گیاه ریواس، جوانه زنی بذور و خصوصیات رشد نهال های استپی را محدود می کند، اما محرک جوانه زنی بذور و خصوصیات رشد نهال های گون مرتعی است. به عبارتی عصاره برگ و ریشه نه تنها اثر بازدارنده بر گون مرتعی نداشته، بلکه تا حدودی تأثیر آن مثبت بوده است. لذا برای مرتع کاری در رویشگاه های ریواس با استفاده از گیاه استپی و سایر گندمیان و گیاه گون مرتعی و سایر بقولات، با توجه به نتایج حاصل به مطالعات بیشتری نیاز است.
پژوهشگران	سعید شیخ علی بابایی ماهانی (دانشجو)، محسن شرافتمندراد (استاد راهنما)، اسفندیار جهانتاب (استاد مشاور)