مشخصات پژوهش

عنوان	ارزیابی ژنتیکی صفات تولید شیر، مقدار چربی، پروتئین و شمار سلول های سوماتیک شیر در بز مورسیانا-گرانادینا با استفاده از مدل تابعیت تصادفی
نوع پژوهش	طرح پژوهشی خاتمه یافته
کلیدواژه‌ها	بز، پروتئین، چربی، شمار سلول سوماتیک، شیر، مدل دام
چکیده	در پژوهش کنونی از 76874 رکورد روز آزمون تولید شیر، چربی، پروتئین و شمار سلولهای سوماتیک شیر در نخستین دوره شیردهی 7196 راس بز مورسیانا-گرانادینا استفاده شد که طی سال های 1396 تا 1403 در مجتمع پرورش بز شیری مورسیا، واقع در شهرستان قلعه گنج، استان کرمان، جنوب ایران جمع آوری شده بودند. رکوردهای روز آزمون شمار سلولهای سوماتیک شیر با استفاده از تبدیل لگاریتمی به رکوردهای روز آزمون نمره سلولهای سوماتیک شیر تبدیل شدند. رکوردهای روز آزمون با استفاده از مدلهای تابعیت تصادفی و توابع کواریانس چند جمله ای های لژاندر با درجات برازش 2 تا 5 برای اثرات تصادفی ژنتیکی مستقیم و محیطی دائمی و نیز توابع بی-اسپلاین که اثرات تصادفی ژنتیکی مستقیم و محیطی دائمی را در سه حالت خطی، درجه 2 و درجه 3 با در نظر گرفتن 3 تا 6 گره برای این اثرات برازش می دادند واکاوی ژنتیکی شدند. تحت هر دو تابع کواریانس، واریانس های باقی مانده به صورت ناهمگن در نظر گرفته شدند. مدلها با استفاده از معیار اطلاع آکائیک و معیار اطلاع بیزی مقایسه شدند. برای صفت تولید شیر روز آزمون، مدل تابعیت تصادفی تحت چندجمله ای های لژاندر که درجه برازش برای هر دوی اثرات ژنتیکی افزایشی و محیط دائمی 3 است به عنوان مدل مناسب تعیین شد. برای صفات تولید چربی روز آزمون و تولید پروتئین روز آزمون، مدل های تابعیت تصادفی تحت تابع بی-اسپلاین که اثرات ژنتیکی افزایشی و محیطی دائمی را به صورت درجه 2 برازش می دهد و تعداد گره را به ترتیب 5 و 4 در نظر می گیرد، مناسبترین مدل بودند. برای صفت نمره سلولهای سوماتیک شیر ، مدل تابعیت تصادفی تحت چندجمله ای های لژاندر که درجه برازش برای اثرات ژنتیکی افزایشی 3 و اثرات محیط دائمی 2 است به عنوان مدل مناسب تعیین شد. به طور کلی، تخمین های وراثت پذیری تولید شیر در طی دوره شیردهی مقادیر کمی بودند و از ابتدای دوره به سمت پایان آن روند کاهشی داشتند، از 15/0 در روز 5 شیردهی تا 03/0 در روز 275 شیردهی متغیر بودند. مقادیر برآورد شده نسبت واریانس محیط دائمی به واریانس فنوتیپی (pe2) برای تولید شیر مقادیر متوسطی بودند و از 26/0 در روز 215 دوره شیردهی تا 45/0 در روز 275 متغیّر بودند. برای مقدار چربی شیر، برآوردهای وراثت پذیری مقادیر کمی از 22/0 در روز 5 شیردهی تا 01/0 در روز 245 شیردهی و برآوردهای pe2 مقادیر کم تا متوسطی از 09/0 در روز 5 شیردهی تا 25/0 در روز 65 شیردهی متغیر بودند. برای مقدار پروتئین شیر، برآوردهای وراثت پذیری مقادیر کمی از 18/0 در روز 5 شیردهی تا 02/0 در روز 215 شیردهی و برآوردهای pe2 مقادیر کم تا متوسطی از 20/0 در روز 215 شیردهی تا 31/0 در روز 275 شیردهی متغیر بودند. برای نمره سلولهای سوماتیک شیر، برآوردهای وراثت پذیری از 03/0 در روزهای 155 و 215 شیردهی تا 11/0 در روز 35 شیردهی و برآوردهای pe2 از 01/0 در روز 65 شیردهی تا 14/0 در روز 275 شیردهی متغیر بودند. همبستگی های ژنتیکی و فنوتیپی میان برخی روز آزمونها شامل روزهای 5، 70، 137، 203 و 275 برای کلیه صفات مثبت بودند و همبستگی های ژنتیکی نیز بیشتر از همبستگی های فنوتیپی بودند. به طور کلی، بیشترین همبستگی های ژنتیکی بین روز آزمونهای نزدیکتر به هم به دست آمد و با دور شده روز آزمونها از هم همبستگی های ژنتیکی کاهش یافتند. همبستگی های برآورد شده صفات مورد بررسی در پژوهش کنونی مقادیر کمی بودند که نشان می دهد این صفات عمدتاً تحت تأثیر اثرات ژنتیکی غیرافزایشی و محیطی است که امکان استفاده از انتخاب ژنتیکی مستقیم برای بهبود این صفات را محدود می کند. بن
پژوهشگران	مرتضی مختاری (نفر اول)، مسعود اسدی فوزی (نفر دوم)، ارسلان برازنده (نفر سوم)، احسان محبی نژاد (نفر چهارم)