محسن شرافتمندراد

بیشتر سطح کشور ایران را مراتع تشکیل می دهند و حدود سی درصد این مراتع را بوته زارهای استپی تشکیل می دهند. دانستن تأثیر چرای دام بر پویایی درمنه زارهای استپی، در مدیریت آنها چه جهت حفاظت و چه جهت تولیدات دامی پایدار از اهمیت والایی برخوردار است. چرا که تعداد و نوع گونه ها در پوشش گیاهی مراتع به میزان زیادی تحت تاثیر مدیریت چرا قرار می گیرد. این مطالعه به مقایسه غنای گونه ای و غنای انواع کارکردی در شدتهای مختلف چرایی در یک درمنه زار استپی می پردازد. برای این منظور از روش نمونه برداری طبقه ای استفاده گردید. ابتدا منطقه مورد مطالعه به سه شدت چرایی خیلی شدید، زیاد و سبک تقسیم گردید و با توجه به سطح هر یک از مراتع با شدت چرایی مختلف، در آنها از تعدادی پلات ده متر مربعی برای اندازه گیری پوشش گیاهی قرار داده شد. اندازه-گیری پوشش گیاهی در هر یک از پلاتها با استفاده از ترانسکت خطی صورت گرفت. بعد از جمع آوری و خلاصه سازی داده ها، غنای گونه ای و ترکیب گروه های کارکردی تعیین گردید. سپس ترکیب گونه ای و غنای گونه ای شدتهای چرایی مختلف مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که مناطق با چرای سبک در کل داری غنای گونه ای بیشتری هستند و با افزایش فشار چرایی بر مرتع از غنای گونه ای کاسته می شود. علاوه بر این شدتهای چرایی سبک از لحاظ آماری دارای تعداد بیشتری فورب، گراس-شبه گراس و در کل گونه های خوشخوراک هستند. هرچند که این تفاوت در مورد بوته ها معنی دار نیست. این نتایج تاییدی بر اهمیت مدیریت صحیح مراتع در کنترل تنوع آنها است. بنابراین می توان نتیجه گیری کرد که چرای شدید مراتع همراه با غنای گونه ای کمتری است.