محسن شرافتمندراد

تعیین ارزش رجحانی گونه های گیاهی نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت آن ها و برقراری تعادل دام در مراتع دارد. در این مطالعه، ارزش رجحانی گونه های گیاهی برای گوسفند بلوچی و بز سرخ جبالبارز، طی ماه های فصل چرا در مرتع قشلاقی در پاییز و زمستان 1397 بررسی شد. میزان مصرف و شاخص رجحانی گونه ها برای سه گروه سنی (یک ساله، سه ساله و پنج ساله) گوسفند و بز با استفاده از روش فیلم برداری برآورد شد. نتایج نشان داد که نوع و سن دام بر ارزش رجحانی غالب گونه ها تأثیر معنی داری دارند (p<0.05). 64% گونه های مورد بررسی خوشخوراکی یکسانی برای گوسفند و بز داشتند. گونۀ Jaubertia aucheri و گونه های یک ساله به ترتیب با میانگین ارزش رجحانی 29/3 و 27/2 بالاترین ارزش خوشخوراکی را برای بز و گوسفند داشتند. گونه های Acantholimon scorpius، Lycium shawii و Rhazya stricta توسط گوسفند مصرف نمی شدند و برای بز به ترتیب با میانگین ارزش رجحانی 39/0، 57/0 و 15/0 کاملاً غیر خوشخوراک بودند. برای سنین مختلف گوسفند و بز، ارزش رجحانی گونه ها متفاوت بود (p<0.05). دام های بز جوان تمایل کمتری به چرای گونه های خاردار مانند خاردیو، کلاه میرحسن و طارون داشتند و از گونه های خوشخوراکی مانند Jaubertia aucheri و گیاهان یک ساله بیشتر چرا می کردند. ارزش رجحانی اغلب گونه ها در طی فصل رویشی تغییر معنی داری داشت (p<0.05) به طور کلی، گونۀ بوته ای Jaubertia aucheriکه برای گوسفند و بزهای منطقه دارای ارزش رجحانی بالا با نواسانات کم در طی فصل چراست، نقش مهمی در تأمین نیاز غذایی دام ها در منطقه دارد.