محسن شرافتمندراد

ذخیرۀ نزولات از مهم ترین اقدمات برای بازسازی اکوسیستم های مرتعی در مناطق خشک و نیمه خشک است. با توجه به تنوع روش های ذخیرۀ نزولات، هزینۀ بالای اجرا و عملکرد متفاوت آن ها، ارزیابی این روش ها از نظر معیارهای مختلف برای انتخاب بهترین روش ضروری است. هدف از این مطالعه، اولویت بندی روش های ذخیرۀ نزولات (پخش سیلاب، پیتینگ، هلالی، تورکینست و کنتورفارو) در مراتع دشت جیرفت بود. برای انتخاب بهترین روش ذخیرۀ نزولات از روش های تصمیم گیری چندمعیارۀ تحلیل سلسله مراتبی، تاپسیس، ویکور و مجموع سادۀ وزنی استفاده شد. نتایج تحلیل سلسله مراتبی نشان داد که معیار اقتصادی مهم ترین معیار، بازگشت سرمایه مهم ترین زیرمعیار اقتصادی، کنترل سیل مهم ترین زیرمعیار اکولوژیکی، مشارکت مردم مهم ترین زیرمعیار اجتماعی و طول عمر سازه مهم ترین زیرمعیار فنی بودند. در این روش، پخش سیلاب بیشترین مقدار وزن نهایی و پیتینگ کمترین وزن نهایی را داشتند. در روش های مجموع سادۀ وزنی و تاپسیس نیز پخش سیلاب در رتبۀ اول و پیتینگ در رتبۀ پنجم قرار گرفت. در روش ویکور، پخش سیلاب در رتبۀ اول و تورکینست در رتبۀ آخر قرار داشت. برای دستیابی به اجماعی کلی برای رتبه بندی عملیات های ذخیره نزولات، از روش های تلفیقی استفاده شد. نتایج روش های تلفیقی نشان داد که پخش سیلاب، کنتورفارو، هلالی، تورکینست و پیتینگ برای ذخیرۀ نزولات در مراتع دشت جیرفت، به ترتیب بیشترین اولویت را دارند.