محسن شرافتمندراد

چرخه کربن در مراتع به روابط متقابل بین گیاهان و خاک بستگی دارد. مدیریت کربن خاک به طور غیر مستقیم از طریق مدیریت پوشش گیاهی انجام می گیرد (چرای دام در مراتع). مقدار کربن آلی خاک و عوامل مؤثر بر آن در مراتع اقلیمهای خشک و نیمه خشک، لازمه مدیریت مناسب کربن آلی خاک در مقیاس جهانی است. این موضوع در ایران اهمیت ویژه ای می یابد چرا که بیش از 82 درصد مساحت کشور در زمره مناطق خشک و نیمه خشک طبقه بندی می شود. لذا مدیریت اکوسیستم در استراتژی های ترسیب کربن، جایگاه ویژه ای دارد. از این رو، یک درمنه زار واقع در استان کرمان، به عنوان الگویی از مناطق نیمه خشک کشور انتخاب شده و با هدف بررسی تأثیر چرای دام بر تغییرات کربن آلی خاک مورد مطالعه قرار گرفت. به این منظور، بعد از بازدید صحرایی، دو منطقه چرا شده و چرا نشده مشخص گردید. منطقه چرا شده نیز با توجه به نزدیکی به نقاط بحرانی (آغل و آبشخور) به دو قسم دارای چرای شدید و خیلی شدید تقسیم گردید. در هر منطقه تعدادی پلات تصادفی قرار داده شد و پوشش گیاهی در آنها اندازه گیری شد. در هر یک از پلاتهای نمونه برداری، از عمق صفر تا سی سانتیمتری نمونه خاک گرفته شد که پس از انتقال به آزمایشگاه، کربن آلی آن اندازه گیری شد. از آنالیز واریانس برای مقایسه‬ی شدتهای چرایی مختلف از لحاظ کربن آلی استفاده گردید. نتایج نشان داد که از لحاظ آماری تفاوت معنی داری بین شدتهای چرایی مختلف وجود ندارد، هر چند که میزان کربن آلی در مناطق چرا نشده بیشتر بوده است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که عواملی غیر از چرای دام بر میزان کربن آلی خاک این مراتع مؤثر است که در این مطالعه در نظر گرفته نشده اند.