علی شهدادی

مردم بومی ساکن در محوطه های باستانی نقش مهمی در اکتشاف، شناسایی، حفاظت از محوطه های باستانی و اثر بخشی برنامه های جذب گردشگر در این سایت ها دارند. عدم مشارکت و یا مشارکت کم این افراد می تواند اجرای هر برنامه ای در این محوطه ها را ابتر نماید. این پژوهش با فراتحلیل تحقیقات پیشین به ارایه مدل تببین کننده مشارکت روستاییان در حفاظت از آثار باستانی و آزمون آن در بین روستاییان ساکن در روستاهای همجوار و یا واقع در محوطه های باستانی کنارصندل و تپه ورامین جیرفت-ایران به طور اخص پرداخته است. در مدل تئوریک پژوهش متغیرهای: ارزیابی فایده فردی و جمعی از برنامه های حفاظت و گردشگری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، نگرش به میراث فرهنگی و جو هنجاری روستا به عنوان مولفه های اصلی تاثیر گذار بر تمایل به مشارکت روستاییان در حفاظت از آثار باستانی طراحی شده اند. برای آزمون مدل تئوریک از روش پیمایش با ابزار مصاحبه عمیق، پرسشنامه با تکنیک های فرافکنی و در موقعیت قرار دادن استفاده شده است. یافته های پژوهش(اسفند 1399) نشان داد که: ارزیابی پاسخگویان از مشارکت روستاییان در حفاظت آثار باستانی در حد زیاد(میانگین 4 از 5) می باشد. همچنین خروجی آزمون مدل تئوریک با استفاده از رگرسیون چندمتغیری(روش گام به گام) نشان داد: از سه دسته عوامل اقتصادی، اجتماعی و ویژگی های جمعیت شناختی موثر بر مشارکت در حفاظت آثار باستانی، شاخص اجتماعی جوهنجاری روستا نسبت به مشارکت در حفاظت آثار باستانی با R=0.73 به تنهایی 53 درصد(R^2) از واریانس مشارکت عمومی در حفاظت آثار باستانی را تبیین می کند. یافته های این پژوهش با پژوهش شهدادی(1395) مشابهت دارد. پیشنهاد می شود برنامه ریزان برای افزایش مشارکت روستاییان در حفاظت آثار باستانی در تعامل با مردم بومی، استراتژی برد-برد را با توجه به معیارهای ارزیابی فایده، نگرش و جو هنجاری اتخاذ نمایند.