مجتبی سلیمانی ساردو

خشکسالی ها به عنوان یکی از مهم ترین تهدیدات تولیدات کشاورزی در جهان، از مهم ترین چالش های پیش رو در ایران به­ شمار می روند. این پدیده با کاهش میزان نزولات آسمانی شروع شده و به کاهش رطوبت خاک و افزایش دمای سطح زمین منجر گردیده که در نهایت رشد پوشش گیاهی را تحت تاثیر قرار می دهد. در این پژوهش، خشکسالی حوضه جازموریان (رودبار جنوب) با استفاده از شاخص های VHI، VCI، TCI و SPI به کمک تصاویر ماهواره ای سنجنده MODIS مورد بررسی قرار گرفته است. به­این­منظور، تولیدات LST (MOD11A1)، و تولیدات شاخص پوشش گیاهی (MOD13A1)، برای سال های 2000 تا 2018 مربوط به هفته اول ماه مارچ (اسفندماه) انتخاب شدند. در انتخاب تصاویر پایه سعی شده است تا همخوانی زمانی رعایت شود. از این­رو، ابتدا نقشه های شاخص خشکسالیVHI و VCI استخراج گردید و سال های رخداد خشکسالی با طبقات بحرانی و خیلی شدید مشخص شد، سپس با استفاده از شاخص SPI و داده های بارندگی نیز به برآورد خشکسالی در ایستگاه سینوپتیک کهنوج در منطقه مطالعاتی مبادرت شد. یافته های این پژوهش در بررسی شاخص VHI نشان داد که سال های 2001، 2002، 2006، 2009، 2012، 2016 و 2018 از وضعیت حادتری نسبت به خشکسالی برخوردارند، به­طوری که بیش از 75 درصد وسعت منطقه در کلاس خشکسالی شدید، خیلی شدید و بحرانی قرار گرفته است. با توجه به نتایج حاصل از طبقه بندی شاخص VHI، غالبیت کلاس خشکسالی خیلی شدید در قسمت های وسیعی از مرکز حوضه به­وضوح قابل مشاهده است و بخش های شرقی و جنوب­شرقی حوضه بیشتر در کلاس بحرانی خشکسالی واقع شده اند که در ارتباط با ویژگی های توپوگرافی منطقه و غالبیت خشکی در این نواحی و فقر پوشش گیاهی می باشد. همچنین مقایسه نتایج حاصل از شاخص VHI با شاخص هواشناسی SPI در دوره های کوتاه­مدت (یک­ماهه، سه­ماهه، شش­ماهه) نشان داد که در منطقه مورد مطالعه بیشترین انطباق نسبی شاخص مزبور با SPI شش­ماهه مشاهده شده است. به­طور کلی بخش اعظم منطقه مورد مطالعه در گستره کلاس های خشکسالی خیلی شدید و شدید قرار گرفته است که نیازمند توجه به مدیریت بهینه منابع آبی در این نواحی می باشد.