محمد فاریابی

با توجه به اهمیت زیاد منابع آب زیرزمینی در کشور، بررسی خشکسالی های هیدروژئولوژیکی و رفتارسنجی افت سطح آبهای زیرزمینی در راستای ارائه راهکارهای حفاظت و مدیریت مناسب منابع حیاتی آب ضروری است. هدف از این تحقیق بررسی تأثیر خشکسالی هیدرولوژیکی و هواشناسی بر کمیت و کیفیت آبهای زیرزمینی دشت جیرفت در دوره آماری 22ساله است. در این تحقیق با استفاده از داده های بارش، دبی رودخانه، سطح ایستابی به صورت سالانه و شوری آبهای زیرزمینی شاخصهای زمانی ماهانه SECI و GRI ،SDI ،RDI ،SPI و محاسبه و رابطه بین این شاخصها بررسی گردید. نتایج نشان داد که با افزایش دوره مورد بررسی به صورت سری زمانی، ماهانه تداوم دوره های ترسالی و خشکسالی واضح تر و در عوض تعداد آنها کمتر شده است. همچنین قدر مطلق ترسالیها در دورههای زمانی مختلف بیشتر است، که نشان می دهد در منطقه جیرفت حاکمیت ترسالیها بیشتر بوده است. مقایسه شاخص ها نشان داد که خشکسالی اقلیمی (SPI) بر خشکسالی هیدرولوژیکی (SDI) با یک تاخیر زمانی شش تا نه ماهه تاثیر می گذارد. خشکسالی هیدرولوژیکی با میزان همبستگی 0/78 در سطح یک درصد بیشترین همبستگی را با شاخص آب زیرزمینی دارد. خشکسالیهای اقلیمی اخیر نیز بر روی شاخصهای خشکسالی آبهای زیرزمینی و همچنین شاخص استاندارد شده هدایت الکتریکی اثر داشته به نحوی که در طی دوره آماری مذکور بطور متوسط حدود 14 متر افت سطح آب در کل دشت جیرفت اتفاق افتاده و شوری (EC) درحدود 511 میکروموس بر سانتیمتر افزایش یافته که ضرورت مدیریت صحیح و بحرانی را ایجاب میکند. مشاهده میشود که خشکسالی هیدروژئولوژیکی با یک SPI و GRI با مقایسه شاخص تأخیر 24 ماهه نسبت به خشکسالی هواشناسی اتفاق میافتد که این امری طبیعی است. همچنین با کاهش شاخص GRI مقدار شاخص استاندارد شده هدایت الکتریکی افزایش یافته است این امر به این مفهوم است که افت سطح آب زیرزمینی باعث افزایش شوری آب زیرزمینی شده است.