محمد فاریابی

گسل ها یکی از مهمترین ساختارهای زمین شناسی هستند که هندسه آبخوان، جریان آب زیرزمینی و کیفیت آب را تحت تاثیر قرار می دهند. گسل ها در مناطق مختلف، رفتارهای هیدروژئولوژیکی متفاوتی دارند. آن ها می توانند باعث تسهیل جریان آب زیرزمینی شده و یا این که مانعی در مقابل جریان آب در آبخوان ایجاد کنند. گسل سبزواران یک گسل امتدادلغز با امتدادی شمالی – جنوبی است که آبخوان آبرفتی دشت جیرفت را تحت تاثیر قرار داده است. در این مطالعه رفتار هیدروژئولوژیکی این گسل بررسی شده است. به این منظور از داده های مختلفی مانند داده های سطح آب زیرزمینی، داده های کیفیت منابع آب زیرزمینی و نتایج حاصل از اندازه گیری ایزوتوپ های محیطی (اکسیژن 18، تریتیم و کربن 14) استفاده شده است. نتایج این مطالعه نشان داد که گسل سبزواران تأثیر عمده ای بر ویژگی های هیدروژئولوژیکی آبخوان دشت جیرفت دارد. تغییرات شدیدی در عمق سنگ بستر و ضخامت آبخوان در اثر عملکرد گسل رخ داده است. جابجایی لایه ها توسط گسل باعث کاهش ضخامت آبخوان در حاشیه غربی دشت جیرفت شده است. تفاوت عمق برخورد به سطح آب زیرزمینی و شیب هیدرولیکی در اطراف گسل کاملاً مشهود است. ناهنجاری هایی در تغییرات مکانی پارامترهای کیفی مانند هدایت الکتریکی و غلطت یون هایی مانند سولفات و کلراید در امتداد گسل مشاهده می شود. محتوی ایزوتوپی آب زیرزمینی نیز در اطراف گسل با مناطق اطراف آن متفاوت است. نتایج حاصل از این تحقیق موید این است که گسل سبزواران مانند یک مانع هیدرولیکی عمل کرده و جریان آب زیرزمینی را تقریباً موازی با امتداد خود کانالیزه می کند. بالاآمدگی رسوبات ریزدانه و صعود آب زیرزمینی توسط گسل عامل اصلی افزایش املاح در امتداد گسل است.