محمد فاریابی

ایران سرزمینی خشک و بیابانی با نزولات جوی بسیار کم بوده که میزان بارندگی در آن کمتر از یک سوم بارندگی در سطح دنیاست. بنابراین به دلیل کمبود منابع آب سطحی، پمپاژ بیش ازحد سفرهای آب زیرزمینی کشور امری رایج است. بیش از 25 درصد سفره های آب زیرزمینی کشور به دلیل برداشت بیش ازحد، در شرایط بحرانی قرار دارند که تعداد آنها در حال افزایش است. با توجه به این امر لزوم بررسی هرچه بیشتر منابع آب زیرزمینی دشت کرمان- باغین وپی بردن به مناطق بحرانی ازنظر کمیت و کیفیت آبهای زیرزمینی جهت مدیریت صحیح و کارآمد از این منابع امری ضروری است. دشت موردمطالعه کرمان- باغین بامساحتی حدود 2663 کیلومترمربع در حاشیه کویر لوت وصل به ایران مرکزی قرار دارد. خشکسالی های پی درپی و کمبود نزولات جوی ازیک طرف و واقع شدن دشت موردمطالعه در هسته مرکزی استان کرمان و تمرکز جمعیت از طرف دیگر باعث ایجاد وابستگی زیاد این منطقه به منابع آب زیرزمینی شده است. هدف از این پژوهش بررسی روند کمیت و کیفیت منابع آب زیرزمینی و ارتباط آنها با سازندهای زمین شناسی است. برای این منظور تیپ بندی آبهای زیرزمینی دشت موردمطالعه با استفاده از نرم افزار Chemistry انجام شد و بافرهایی به شعاع 1 ، 3 و 5 کیلومتری پیرامون هرچاه بهره برداری ایجاد شد و قطع آن بالایه زمین شناسی منطقه انجام گرفت. همچنین برای بررسی معنی دار بودن تأثیر سازندهای کواترنری بر آبهای زیرزمینی از آزمون T-test استفاده شد. به منظور تعیین میزان دقت مطالعه و صحت نتایج به دستآمده از منطق بولین استفاده شد. همچنین برای بررسی روند کیفیت آب زیرزمینی داده ها با سه دوره 5 ساله (دوره اول طی سالهای 85 - 1381 ، دوره دوم طی سال های 90 - 1386 و دوره سوم طی سالهای 95 - 1391 ) تقسیم شدند و پهنه بندی در هر دوره برای پارامترهای کیفی و کمی (افت آب( انجام شد. نتایج به دستآمده مبین آن است که تیپ غالب دشت کلروره و رخساره غالب آن سدیک است. نتایج حاصل از بافرها نشان میدهد که در فاصله 1 کیلومتری از چاه های بهره برداری 67 درصد از چاهها تحت تاثیرسازندکواترنر-آبرفت های جوان قرار دارند و با افزایش فاصله از تاثیر سازندهای کواترنری کم شده به-طوریکه در شعاع 5 کیلومتری 49 درصد از چاهها تحت تأثیر این سازند قرارگرفته اند. نتایج حاصل از آزمون t-test نشان می دهد در فواصل 1 و 3 کیلومتری از چاههای بهره بردار