الهام رفیعی ساردوئی

در سال های اخیر روند رو به رشد جمعیت و بهره برداری بیش از حد از سفره های آب زیرزمینی و به دنبال آن رخ داد رویدادهای حدی از جمله خشکسالی خسارت های جبران ناپذیری را به زیرساخت های اجتماعی-اقتصادی کشور وارد می کند. بدین منظور هدف مقاله پیش رو تاثیرپذیری سطح آب زیرزمینی از نوسانات بارش در دشت رفسنجان در سال‎های 1371 تا 1395 می باشد. دوره های خشکسالی بر اساس نمایه خشکسالی هواشناسی (SPI) و آب زیرزمینی (GRI) در سه مقیاس زمانی (12، 24 و 48 ماه) و همبستگی و روند به ترتیب با استفاده ازضریب پیرسون و آزمون من-کندال تعیین گردید. نتایج بررسی خشکسالی هواشناسی و آب زیرزمینی حاکی از آن است که بیش ترین کلاس خشکسالی در این دو نمایه در کلاس نسبتا نرمال به ترتیب در مقیاس 12، 24 و 48 ماهه به میزان 33/56، 41/87 و 49/01 برای نمایه SPI و 29/75، 29/96 و 29/64 برای نمایه GRI رخ داده است بررسی اثرات خشکسالی هواشناسی بر روی تغییرات سفره های آب زیرزمینی بیانگر آن بوده است که خشکسالی در بازه 48 ماهه بیش ترین همبستگی را با نمایه GRI به میزان 0/414 را نشان داد به گونه ای که این مقیاس از سال 1382 بیش ترین انطباق را با تغییرات افت آبخوان از خود نشان داده است و پس از آن بیش ترین همبستگی در مقیاس 24 ماه به میزان 0/256 را از خود به نمایش گذاشته است مقادیر نسبتا بالای ضرایب همبستگی بین نمایه های SPI و GRI نشان می دهد که سطح آب های زیرزمینی تحت تاثیر تغییرات بارندگی قرار دارند. هم چنین نتایج نشان داد که روند افت آب زیرزمینی دشت رفسنجان در سطح 99 درصد معنی دار بوده است و تمامی آماره های آزمون من-کندال بیانگر آن هستند که تغییرات سطح آبخوان این مناطق روند نزولی و منفی داشته به گونه ای که سطح آب زیرزمینی این دشت در طی 25 ساله به میزان 20/75 متر افت داشته است.