علی آذره

آگاهی از تغییرات بارش به عنوان یک مولفه هیدرولوژیکی در منابع آب، مهم و ضروری است تا با ارایه راه‏ کارها و روش‏ های مدیریتی مناسب، به بهره‏برداری مناسب از آب‏های زیرزمینی در مناطق خشک و نیمه‏ خشک با توجه به کمبود بارش در این مناطق پرداخت. با توجه به اهمیت موضوع، در پژوهش حاضر پیش‏بینی نوسانات سطح آب زیرزمینی تحت تاثیر مدل ‏های سری زمانی در دشت رفسنجان صورت گرفت. بارش آینده با استفاده از مدل ARIMA در نرم ‏افزار EViews9 برای دوره 1396 1402 پیش‏بینی شد. سپس، افت آب زیرزمینی نیز با استفاده از مدل آب زیرزمینی GMS در دوره پایه (1382 1395) و نتایج حاصل از مدل ARIMA برای دوره آتی شبیه‏ سازی شد. نتایج شبیه سازی افت آب زیرزمینی نیز نشان داد در تمامی منطقه افت سطح آب زیرزمینی در دوره آتی نسبت به دوره پایه رخ داده و بیشترین میزان افت آب زیرزمینی در بخش‏ های جنوب غرب دشت صورت گرفته است و سالیانه حدود 130 میلیون مترمکعب اضافه برداشت از منابع آب زیرزمینی صورت می‏گیرد. در حالت کلی، آب زیرزمینی در ابتدای دوره بیشترین مقدار (سطح بالا) و در اواخر دوره آماری، کمترین مقدار (پایین ترین سطح) را داشته است. پس از مدل‏سازی سطح آب زیرزمینی برای دوره پایه، پیش ‏بینی بارندگی حاصل از مدل ARIMA با فرض ثابت بودن میزان بهره‏ برداری از آبخوان، بر مدل آب زیرزمینی اعمال شد. نتایج نشان داد کسری حجم آبخوان به میزان 09/1021 میلیون مترمکعب در سال پایانی مدل‏سازی (سال 1402) صورت گرفته است. همچنین، تغییرات سطح آبخوان دشت رفسنجان از سال 1382 تا سال 1402 بیان کننده آن بود که با توجه به برآورد بارش حاصل از مدل ARIMA می توان گفت که سالانه به طور متوسط یک متر افت آبخوان در این دشت رخ خواهد داد.