رضا صحت منش

سقوط اصفهان و پایان حکومت صفو ی، موجب طرح الگوهای تازهای برای بهدست آوردن حکومت در ایران شد. ملکمحمود سیستانی تبار کیانی را پیش کشید و افغانها، حکومت استکفایی به نیابت از خلافت عثمانی را مطرح کردند. بهعلاوه، الگویِ صفوی مبنی بر نیابت از امامان معصوم )ع(، کماکان پابرجا بود. در میان مدعیان اما، ناد رِ افشار به حکومت رسید و به مدت 23 سال در رأس قدرت بود. نگارنده در پژوهش پیش رو قصد دارد با روش تحلیلی و استفاده از منابع اصلی عصر افشاریه، تلا شهای نادر را در این زمینه بکاود و به این سوال پاسخ دهد که نادرشاه افشار برای کسب قدرت و ایجاد مبانی مشروعیت از چه الگوهایی استفا ده کر د؟ با بررسی و تحلیل دادهها، آشکار شد که نادر در پی صفویزدایی و زدودن میراث صفوی در ایران بود. شاهان متأخر صفوی با فرورفتن د ر تَشرُع و تأکید ب ر نیابت ا ز امام معصوم )ع(، وظایف شاهی را تغییر داده بودند. از این رو، نادرشاه با الگوبرداری از تیمور گورکانی و تلفیق سنن ترکمان و ایرانی، مشروعیت سنتی پیشاصفوی را احیاء کرد. بدین ترتیب چهره شاه ترمیم و بر رزمآوری سلطان تأکید شد. در این روند، سپاهیان بر روحانیون، سنیان بر شیعیان و غیرایرانیان بر رعایای ایرانی برتری یافتن د.