رضا صحت منش

ظروف کلوریتی و نقش مایه های آن ها مهمترین عنصر نانوشتاری تمدن حوزه فرهنگی هلیل رود هستند. خوانش نقوشِ ظروف راه ورود به دنیای اندیشه و باورهای مردم ساکن این حوزه فرهنگی است. بیشترین پژوهش های حوزه ظروف و نقوش تمدن جیرفت در زمینه نقوش جانوری است و در این میان سایر نقوش چندان توجه جامعه علمی را برنیانگیخته است. بنابراین مسئله اصلی، خوانش و بررسی نقوش گیاهی تمدن حوزه هلیل رود در هزاره سوم ق.م است. پژوهش پیش رو در چارچوب نظریه مقدس و نامقدس به نقوش گیاهی تمدن حوزه هلیل-رود پرداخته و سؤال اصلی پژوهش این است که: نقوش گیاهی تمدن حوزه هلیل رود جیرفت دارای چه بار و معنایِ مقدس گونه ای بودند؟ پژوهش حاضر با استفاده از داده های کتابخانه ای و میدانی فراهم گردیده و به روش توصیفی – تحلیلی به بررسی نقوش گیاهی حوزۀ هلیل رود به عنوان عاملی مهم در بازیابی فرهنگ و آئین های باستانی ایران پرداخته است. با مطالعه بر روی 170 ظرف کلوریتی مشخص گردید 58/20 درصد ظروف دارای نقش مایه گیاهی هستند و از این منظر در جایگاه دوم بعد از نقوش جانوری قرار دارند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که نقوش گیاهی تنها جنبۀ تزئینی صرف ندارند بلکه بیان کننده مفاهیمی در مورد هستی و جهان بینی پدیدآورندگان آن ها می باشند. نقوش از سویی با زندگی ساکنان این منطقه و پوشش گیاهی موجود در این حوزۀ جغرافیایی و فرهنگی ارتباط دارند و از سویی دیگر انعکاس دهنده و بازگوکننده باورها، تفکرات و اساطیر رایج در بین مردم این منطقه می باشند.