صالح سنجری

اراضی شور دنیا و ایران در اثر فعالیت های بی رویه کشاورزی پیوسته در حال گسترش هستند. تنش شوری تنها بر یک مرحله رشدی گیاه تاثیر سوء نمی گذارد بلکه با توجه به شدت تنش، نوع تنش، میزان مقاومت گیاه، مراحل مختلف رشدی، نوع بافت و اندام گیاهی (سیر تکاملی) متفاوت می باشد. به منظور مطالعه اثر تنش شوری ناشی از نمک های مختلف، دو آزمایش مستقل در دو محیط In-Vitro و گلخانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی که فاکتور اول شامل چهار نمک (NaCl، KCl، CaCl2، MgCl2) و فاکتور دوم سطوح مختلف شوری با سه تکرار اجرا گردید. در محیط In-Vitro صفات اندازه گیری شده شامل درصد و سرعت جوانه زنی، طول ساقه چه و ریشه چه و وزن خشک ساقه چه و ریشه چه بود. نتایج نشان دهنده ی اثر معنی دار انواع نمک و سطوح شوری بر مؤلفه های جوانه زنی در دو گیاه بامیه و آرتیشو بود. اثرات متقابل طول و وزن خشک ساقه چه و ریشه چه معنی دار گردید. مقایسه میانگین داده ها نشان داد که در دو گیاه بامیه و آرتیشو بیشترین درصد جوانه زنی مربوط به سطح شاهد و کمترین درصد جوانه زنی مربوط به سطح 12 دسی زیمنس برمتر بود. به طوری که درصد جوانه زنی نسبت به شاهد به ترتیب 68 و 36 درصد کاهش یافته است. هم چنین با کاهش میزان پتانسیل و افزایش میزان شوری، سرعت جوانه زنی، طول و وزن خشک ساقه چه و ریشه چه کاهش پیدا نمود. مقایسه بین نمک های مختلف نشان داد که بیشترین تاثیر سرعت و درصد جوانه زنی را در گیاه بامیه نمک CaCl2 و در گیاه آرتیشو نمک KCl داشت. در محیط گلخانه صفاتی شامل غلظت سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، پرولین، طول و وزن خشک اندام هوایی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که افزایش شوری در هر چهار نمک موجب افزایش غلظت پرولین اندام هوایی گیاهان مورد مطالعه شد که در گیاه بامیه غلظت پرولین در نمک های NaCl، KCl، CaCl2 و MgCl2 به ترتیب 74، 63، 77 و 74 درصد و هم چنین در گیاه آرتیشو به ترتیب 90، 89، 86 و 89 درصد نسبت به شاهد افزایش داشته است. هم چنین افزایش سطوح نمک های (NaCl، KCl، CaCl2، MgCl2) باعث افزایش جذب کاتیون آن نمک (Na، K، Ca، Mg) در بافت گیاه شده است. در گیاه بامیه در نمک NaCl بیشترین و کمترین طول در سطح شاهد و چهار دسی زیمنس برمتر بوده، در نمک KCl، CaCl2 و MgCl2 بیشترین و کمترین طول در سطح دو و هشت دسی زیمنس برمتر صورت گرفت. در گیاه آرتیشو در نمک