صالح سنجری

جهت مدیریت بهتر خاک های گچی، آگاهی از پراکنش و ویژگی های مختلف آن ها ضروری می باشد. پژوهش حاضر به منظور مطالعه نحوه تشکیل، طبقه بندی، میکرومورفولوژی و کانی شناسی خاک های گچی در مناطق جیرفت و عنبرآباد، جنوب استان کرمان انجام گرفت. برای این منظور هفت خاکرخ، جانمایی، تشریح و نمونه برداری شدند. نمونه های خاک تحت آزمایش های مرسوم فیزیکوشیمیایی، میکرومورفولوژی و کانی شناسی رس قرار گرفتند و در نهایت خاک های منطقه بر اساس دو سیستم رده بندی آمریکا یی (2014) و طبقه بندی جهانی (2015) نامگذاری و مقایسه شدند. سازندهای مارن گچی در ارتفاعات، منشأ گچ در خاک های منطقه مورد مطالعه می باشد. خاک های منطقه بر اساس سیستم رده بندی آمریکایی در دو زیررده جیپسیدز و سالیدز و بر اساس سیستم طبقه بندی جهانی در سه گروه مرجع جیپسی سولز، سولونچاک و سلونتز قرار گرفتند. بررسی مقاطع نازک نشان دهنده وجود پوشش و بلورهای عدسی شکل گچ و پوشش رس می باشد. بلورهای عدسی شکل گچ در خاک هایی با بافت ریز مشاهده شدند. پوشش های رس مشاهده شده در دو افق ناتریک و آرجیلیک، به ترتیب به دلیل نقش پراکندگی سدیم و اقلیم مرطوبتر گذشته می باشد. مطالعه کانی شناسی رس نشان دهنده وجود کانی های ایلیت، کلریت، اسمکتیت، کائولینیت، سپیولیت و پالیگورسکیت در خاک های منطقه می باشد. وجود گچ در خاک و نیز سازندهای تبخیری موجود در منطقه باعث تشکیل کانی های پالیگورسکیت و سپیولیت در خاک شده بود. بین میزان پالیگورسکیت و سپیولیت با میزان اسمکتیت ارتباط معکوسی مشاهده شد، به طوری که به دلیل هوادیدگی بیشتر طی اقلیم مرطوبتر گذشته و با کاهش میزان گچ، بر میزان اسمکتیت افزوده شده و از میزان کانی های پالیگورسکیت و سپیولیت کاسته شده است.