صالح سنجری

خاکهای گچی از اهمیت و گسترش فراوانی در محیطهای خشک و نیمه خشک برخوردارند. خاکهای گچی بطور خاص، بیشترین سطح را در اریدی سولهای ایران تشکیل میدهند. کشور ایران با دارا بودن حدود 28 میلیون هکتار خاک گچی بیشترین گسترش این نوع خاکها را در میان سایر کشورها دارد خاکهای گچی خاکهایی هستند که شامل مقدار زیادی گچ هستند که در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک تاًثیر دارند. در مناطق خشک و نیمه خشک ،کانی گچ یکی از عمده ترین اجزاء خاک بهحساب آمده و مقدار آن تحت تاثیر اقلیم، فیزیوگرافی و منشاء از مقادیر خیلی کم تا نزدیک بهصد در صد تغییر مییابد. این خاکها در رژیمهای رطوبتی اریدیک، زریک و یوستیک که دارای بارندگی کمتر از 400 میلی متر در سال میباشند یافت شده و همچنین این خاکها بر حسب منشاء در واحدهای ژئومرفیک متفاوتی تجمع مییابند. پژوهش حاظر با هدف بررسی نحوهی تشکیل، تکامل و طبقهبندی خاکهای گچی در منطقهی جیرفت انجام پذیرفت. رژیم حرارتی و رطوبتی خاکهای منطقه، بهترتیب هایپرترمیک و اریدیک میباشند. از میان پروفیلهای بررسی شده، 4 پروفیل بهعنوان شاهد انتخاب شد. نمونههای خاک تحت آزمایشهای معمول فیزیکی و شیمیایی قرار گرفتند. در نهایت خاکها توسط سیستم رده میباشد. منطقه مورد مطالعه، که در Gypsids بندی آمریکایی ) 12 ( ردهبندی گردیدند. ردهبندی غالب خاکهای گچی منطقه حقیقت، سواحل دریاچههای بستهی قدیمی ایران مرکزی هستند، محل تجمع گچ بوده وبهعنوان منشاً گچ در منطقه بهحساب میآیند. حضور افق آرجلیک در منطقه با توجه به اقلیم خشک کنونی نشان دهنده اقلیم مرطوب گذشته میباشد.