محمد نادریان فر

شناسایی پتانسیل اراضی براساس منابع محیطی موجود در هر منطقه نظیر اقلیم، خاک و توپوگرافی اولین گام در توسعه نظام کشاورزی پایدار است. برای این منظور، در این پژوهش تناسب اراضی شهرستان جیرفت، جهت کشت دیم و آبی کلزا با استفاده از روش فازی-سلسله مراتبی در سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد مطالعه قرار گرفت. از این رو در ابتدا وزن و اهمیت لایه های اطلاعاتی شامل اقلیم (دما، بارش، درجه روز رشد)، توپوگرافی (شیب، ارتفاع)، خاک (شوری، قلیایت و نوع خاک) به همراه دسترسی به منابع آبی، براساس روش تحلیل سلسله مراتبی، به طور جداگانه جهت کشت آبی و کشت دیم کلزا به دست آمد. سپس لایه های اطلاعاتی مطابق با نیازمندی های محیطی محصول کلزا، در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی طبقه بندی و فازی شدند. در نهایت هم پوشانی لایه ها با ضرب وزن به دست آمده از روش سلسله مراتبی در لایه های فازی شده، صورت گرفت. در نهایت نقشه تناسب اراضی کشت آبی و کشت دیم کلزا به صورت جداگانه تهیه و طبقه بندی گردید. نتایج ارزیابی تناسب اراضی جهت کشت آبی کلزا نشان داد که 7/14، 75/24، 61/21، 02/26 و 91/12 درصد از کل سطح اراضی موجود در محدوده مورد مطالعه، به ترتیب در طبقات بسیار مناسب، مناسب، تناسب متوسط، تناسب کم و نامناسب، قرار گرفته اند. هم چنین نتایج ارزیابی تناسب اراضی جهت کشت دیم کلزا نشان داد که 65/12، 46/18، 4/24، 82/22 و 76/21 درصد از کل سطح اراضی موجود در محدوده مورد مطالعه، به ترتیب در طبقات بسیار مناسب، مناسب، تناسب متوسط، تناسب کم و نامناسب، واقع شده اند. در این طبقه بندی، عوامل دسترسی به منابع آب جهت کشت آبی و بارش جهت کشت دیم، عوامل اصلی محدود کننده رشد کلزا بودند. این نتایج می تواند برای سیاست گذاران و کشاورزان، جهت طراحی الگوی کشت مناسب مفید واقع شود.