محمد نادریان فر

یکی از عوامل مهم در تعیین سیستم­های کشاورزی مناسب مناطق خشک و نیمه­خشک بهره­وری آب آن­ها می­باشد. این تحقیق با هدف تعیین کارایی مصرف آب گندم و جو در بخش پشت آب شهرستان زابل در 5 روستای مختلف شامل راهدار، چرک، حاجی آباد، پیران، تیمورآباد شیخی به صورت میدانی انجام شد. جهت محاسبه حجم آبیاری در کانال­های آبیاری از روش جسم شناور استفاده شد و عمق آب آبیاری در مزارع تعیین شد. برای برداشت محصول، قسمتی از زمین به ابعاد 1m×1m به گونه ای انتخاب شد که نمونه­ی بارزی از مزرعه باشد. دو نمونه­ی قوی و ضعیف از دو زمین مختلف از هر روستا (دو نمونه قوی و ضعیف در بعضی مزارع در کنار همدیگر بوده اند) انتخاب کرده و محصول برداشت شد. پس از خشک شدن نمونه­های گندم عمل جداسازی به صورت دستی انجام شد و دانه های مربوط به هر زمین وزن شده و عملکرد بذر به دست آمد. به طورکلی متوسط کارایی مصرف مطلوب (WUEM) گندم و جو در بخش پشت آب شهرستان زابل به ترتیب 1/03و 1/08 کیلوگرم بر مترمکعب به دست آمد. همچنین متوسط کارایی مصرف ضعیف (WUEL) گندم و جو در بخش پشت آب شهرستان زابل به ترتیب 0/72 و 0/64 کیلوگرم بر مترمکعب به دست آمد. همچنین نمودار تابعی عملکرد گندم و جو با عمق آب مصرفی نشان داد که افزایش عملکرد گندم و جو علاوه بر مصرف آب، با توجه به یکسان بودن اقلیم در منطقه بستگی به مدیریت آبیاری، آفات و بیماری­ها، کود و خاک دارد.