محمد نادریان فر

به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد کمی و کیفی برخی ارقام کلزا، آزمایشی به صورت کرت های خردشده برپایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه جیرفت، در سال زراعی 97-1396 اجرا شد. عامل اصلی شامل کاهش دور آبیاری در چهار سطح 20، 40 و 60 درصد ظرفیت زراعی (FC) (به ترتیب: تنش شدید، متوسط و ضعیف) و آبیاری کامل (بدون تنش یا شاهد) و عامل فرعی شامل چهار رقم کلزا، هایولا50، آگامکس، دلگان و تراپر بودند. نتایج نشان داد که تنش خشکی بر تمامی صفات مورد مطالعه به جز کلروفیل، کاروتنوئید و مقدار سبزینگی برگ اثر معنی داری داشت. ارقام مورد بررسی نیز از نظر صفات ذکر شده با یکدیگر اختلاف معنی داری نشان دادند. اثر متقابل رقم×تنش در صفات (ارتفاع شاخه فرعی، وزن دانه در غلاف، وزن دانه در بوته، قطر دانه، عملکرد، درصد پروتئین دانه، عملکرد پروتئین دانه و عملکرد روغن دانه) در سطح یک درصد و صفات (قطر ساقه اصلی و سبزینگی برگ) در سطح پنج درصد معنی دار و در دیگر صفات مورد بررسی معنی دار نشد. تنش های شدید، متوسط و ضعیف به ترتیب موجب 82/62 ، 43/48 و 16/29 درصد کاهش عملکرد دانه در ارقام مختلف نسبت به شاهد (آبیاری کامل) شدند. رقم آگامکس بیشترین عملکرد دانه را هم در شرایط آبیاری کامل (58/1205 کیلوگرم در هکتار) و هم در شرایط تنش های مختلف نسبت به سایر ارقام مورد آزمایش نشان داد. بیشترین وزن هزاردانه (21/3 گرم) مربوط به رقم دلگان بود که با سایر ارقام نیز اختلاف معنی دار داشت. همچنین بیشترین شاخص برداشت مربوط به رقم آگامکس (78/15 درصد) در شرایط بدون تنش بود که با سایر ارقام اختلاف معنی دار داشت. بیشترین مقدار کارایی مصرف آب مربوط به رقم آگامکس (113/0) در شرایط بدون تنش خشکی بود که با دیگر ارقام اختلاف معنی دار داشت. بیشترین مقدار کلروفیلa (42/11 میلی گرم بر گرم) در شرایط تنش ضعیف، بیشترین مقدار کلروفیلb (46/4 میلی گرم بر گرم) در شرایط تنش متوسط و بیشترین مقدار کلروفیل کل (89/15 میلی گرم بر گرم) در شرایط تنش ضعیف در رقم هایولا50 مشاهده شد. بیشترین مقدار کاروتنوئید (34/3 میلی گرم بر گرم) در شرایط تنش متوسط و بیشترین مقدار سبزینگی برگ (72/55) در شرایط تنش شدید مربوط به همین رقم بود. بیشترین مقدار آب نسبی برگ (16/80 درصد) در شرایط بدون تنش و بیشترین مقدار قند محلول کل (726/0 میلی گرم بر گر