محمدرضا مددی

امروزه، افزایش جمعیت دنیا و به تبع آن رشد روز افزون تقاضا برای آب از یک طرف و محدودیت منابع آب شیرین از طرف دیگر، باعث شده که حفظ منابع آب موجود از طریق کنترل تبخیر به خصوص در مناطق گرمسیری از اولویت و اهمیت بالایی برخوردار گردد. سدهای نساء بم و جیرفت دو سازه بزرگ ذخیره آب در استان کرمان محسوب می شوند که به دلیل قرار گرفتن در مناطقی با شدت بالای تابش خورشیدی و استمرار وزش بادهای نسبتاً شدید، هر ساله حجم عظیمی از آب ذخیره شده در مخازن آن ها در اثر تبخیر تلف می شود (تقریباً 10 میلی متر در روز- میانگین بلندمدت). تاکنون روش های مختلفی برای کاهش تبخیر از مخازن سدها معرفی شده اند که آن ها را می توان به طور کلی به روش های فیزیکی، شیمیایی، زیستی، سازه ای و مدیریتی دسته بندی نمود. در این مقاله، با توجه به موقعیت جغرافیایی سدهای مورد مطالعه و در نظر گرفتن شرایط ژئوتکنیکی، هیدرولوژیکی و سازه ای سدهای مذکور، و نیز با لحاظ نمودن تجارب کشورهای پیشرو و توصیه های تحقیقات قبلی، راهکارهایی برای کنترل تبخیر از مخازن آن ها ارائه گردید. بر این اساس، استفاده از صفحات (سلول های) خورشیدی برای کنترل تبخیر (و تولید همزمان انرژی الکتریسیته) از مخازن سدهای مورد مطالعه به عنوان گزینه برتر پیشنهاد گردید