محمدرضا مددی

امروزه نرخ بالای تبخیر از سطوح آبی یکی از مهم ترین چالش هایی است که مدیریت منابع آب کشور به خصوص در مناطق گرم و خشک با آن روبرو است. شهرستان جیرفت یکی از این مناطق است که نرخ تبخیر در آن به پنج الی شش برابر متوسط جهانی می رسد. این منطقه یکی از قطب های مهم کشاورزی در کشور محسوب می شود و تعداد زیادی استخر ذخیره آب برای اهداف کشاورزی در آن وجود دارد که هر ساله به دلیل تابش زیاد آفتاب، بالا بودن درجه حرارت، طولانی بودن ساعات آفتابی و وزش بادهای نسبتاً تند، حجم زیادی از آن در اثر تبخیر به هدر می رود. در پژوهش حاضر اثر دو نوع پوشش مصنوعی (پلی استایرن گرانولار) و طبیعی (برگ درخت سپستان) بر روی شدت تبخیر از سطوح آبی این منطقه (موقعیت مطالعه: مزرعه تحقیقاتی دانشگاه جیرفت) به صورت میدانی در ایام گرم سال (25 خرداد تا 25 تیر) مورد بررسی قرار گرفته است. تأثیر هر کدام از این پوشش ها در پنج تراکم 10، 25، 50، 75 و 100 درصد و سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت و نتایج آن با آزمایش شاهد (بدون پوشش) مقایسه گردید. نتایج حاصل از مقایسه میانگین ها و تحلیل آماری با آزمون حداقل اختلاف معنی دار (LSD) نشان داد که هر دو نوع پوشش در همه تراکم ها تأثیر معنی داری بر کاهش تبخیر داشته اند. مقایسه میزان تبخیر روزانه از تیمارهای دارای پوشش در مقایسه با تیمار شاهد (بدون پوشش) نشان داد که پوشش مصنوعی در مقایسه با پوشش طبیعی در کاهش تبخیر عملکرد بهتری داشته است. نتایج میزان تبخیر ماهانه نشان داد که پوشش مصنوعی و طبیعی در تراکم 100 درصد، به ترتیب سبب کاهش تبخیر به میزان 29% و 24% در مقایسه با آزمایش شاهد شده اند.