محمدرضا مددی

اندازه گیری دبی جریان در شبکه های آبیاری و تامین آب از ضرورت های غیر قابل اجتناب بهره برداری منابع آب می باشد، که برای انجام این مهم از وسایل و سازه های مختلف استفاده می شود که در این بین سرریزهای لبه پهن به دلیل قابلیت تنظیم جریان و سطح آب در کانال ها و همچنین امکان اندازه گیری دبی جریان از اهمیت خاصی برخوردار می باشند. در این پژوهش با استفاده از 11 مدل سرریز لبه پهن مستطیلی متفاوت و انجام آزمایشات با در کانالی به طول 8 متر و عرض 80 سانتی متر که با تنگ کردن 4 متر از کانال عرض آن به 40 سانتی متر کاهش یافت و برخی از مشخصه های جریان را از قبیل پروفیل سطح آب، پروفیل توزیع سرعت، ضریب دبی، جداشدگی جریان و همچنین بررسی تغییرات شدت موج های نوسانی در موقعیت تنگ شدگی کانال مورد بررسی قرار گرفت. آزمایشات بر روی هر مدل سرریز با 6 دبی مختلف تکرار شد. تمامی سرریزها با ارتفاع 25 سانتی متر طول 1 متر و به صورت هم عرض، در 3 حالت با شیب های وجه بالادست مختلف، 3 حالت با ارتفاع زبری های متفاوت در حالت مستغرق و غیرمستغرق و در یک حالت با موقعیت مکانی متفاوت در امتداد موقعیت تنگ شدگی مورد آزمایش قرار گرفتند. پس از انجام آزمایشات مشاهده شد که با افزایش ارتفاع زبری روی تاج سرریز، ملایم تر شدن شیب وجه بالادست سرریز از شدت موج های نوسانی کاسته و افزایش ارتفاع ناشی از آن ها کمتر خواهد شد، ضریب دبی افزایش یافته و همچنین ابعاد جداشدگی جریان نیز کاهش پیدا می نماید. در حالت مستغرق نیز مشاهده شد که شدت موج های نوسانی و ضریب دبی کاهش و ابعاد جداشدگی جریان افزایش پیدا نمود.