محسن عادلی ساردوئی

تحلیل تناسب اراضی گام مهمی در راستای برنامه ریزی کاربری اراضی کشاورزی به دلیل نقش آن در شناسایی اراضی با بالاترین درجه تناسب و تخصیص آنها به کشت محصولات کشاورزی و همچنین کاهش اثرات سوء بر محیط زیست به عهده دارد. از آنجایی که بیش از 10 درصد خرمای جهان در ایران تولید می شود و یک محصول با سهم ارزآوری بالا بوده است در سال های اخیر از سوی دولت، توسعه سطح زیر کشت نخیلات در نواحی مساعد برای تولید این محصول در کشور در نظر گرفته شده است. دشت جیرفت دارای سهم بالایی از تولید خرما در کشور دارد، لذا در این مطالعه تناسب اراضی دشت جیرفت برای تولید خرما با استفاده از تکنیک تصمیم چند متغیره و سامانه اطلاعات جغرافیایی در زمان حال و تحت سناریوهای تغییرات آب زیرزمینی در سال 1410 انجام شد که کمتر در مطالعات تناسب اراضی مورد توجه قرار گرفته است. نتایج نشان داد که دشت جیرفت به لحاظ عوامل اقلیمی محدودیت کمی برای تولید خرما دارد اما به لحاظ عوامل مرتبط با آب و خاک محدودیت وجود دارد که در نقاط مختلف دشت درجه محدودیت ها متفاوت است. نتایج محاسبه اهمیت هر یک از 13 فاکتور در نظر گرفته شده برای تولید خرما بر اساس روش مقایسه زوجی نشان داد که اهمیت پارامترهای مرتبط با توپوگرافی و آب در مقایسه با سایر فاکتورها بیشتر است. بر اساس یافته های تحقیق مشخص شد سطح بیشتر اراضی دشت جیرفت در کلاس با درجه تناسب نسبتاً مناسب قرار دارند و پیش بینی می شود تحت سناریوهای بدبینانه در یک دهه آینده بیشتر اراضی به لحاظ تناسب اراضی به درجه تناسب بحرانی تنزل پیدا کنند. همچنین مشخص شد برای افزایش بهره وری و مدیریت بهتر اراضی باید در مکان یابی اراضی برای توسعه باغات خرما در دشت جیرفت به محدودیت منابع آبی توجه جدی توسط مسئولین و کشاورزان صورت پذیرد. نقشه های حاصل از تحقیق می تواند به عنوان مبنایی برای توسعه باغ های نخیلات در منطق مورد مطالعه به کار گرفته شود.