مهدی وزینی افضل

جنبش اسماعیلیه در دوره قاجار نقشی برجسته در جذب روستانشینان کرمان ایفا کرد. این جنبش که ریشه در آموزه های مذهبی، سیاسی و اجتماعی داشت، با ارائه بدیلی از نظام های حاکم، توجه گروه های حاشیه نشین و کم بهره را جلب کرد. روستانشینان کرمان، که در این دوره با فقر، تبعیض و ناامنی دست به گریبان بودند، به دلیل وعده های عدالت اجتماعی و اقتصادی که از سوی رهبران اسماعیلی مطرح می شد، به این جنبش گرایش پیدا کردند. رهبران اسماعیلی با بهره گیری از شبکه های اجتماعی و ارتباطات قوی در میان جوامع روستایی، ایده های خود را گسترش داده و حس وفاداری در میان پیروان خود ایجاد کردند. آموزه های مذهبی اسماعیلیه که بر عدالت، برابری و رهایی از ظلم تأکید داشت، برای روستاییان جذاب بود، زیرا آنان را به آینده ای روشن تر امیدوار می کرد. در مقابل، حکومت قاجار، با بی توجهی به نیازهای اساسی روستانشینان و سرکوب جنبش های مخالف، زمینه رشد و نفوذ اسماعیلیه را تسهیل کرد. تأثیر این جنبش در کرمان، علاوه بر گسترش نفوذ مذهبی، به تقویت همبستگی اجتماعی و سیاسی در میان پیروان انجامید. این روند نه تنها ساختارهای سنتی جوامع روستایی را دگرگون ساخت، بلکه به افزایش مقاومت در برابر نابرابری ها نیز کمک کرد. این مقاله به تاثیر جنبش اسماعیلیه به عنوان یک نیروی تأثیرگذار بر تغییرات مذهبی و اجتماعی روستانشینان کرمان در دوره قاجار متمرکز است.