جواد طایی

گیاه بادام زمینی (Arachis hypogaea L.) گیاهی یکساله از تیره Fabaceae است. یکی از مهم ترین و اقتصادی ترین گیاهان روغنی مناطق ﮔﺮﻣﺴﻴﺮی و نیمه ﮔﺮﻣﺴﻴﺮی است. رشد و نمو و تولید گیاهان متأثر از عوامل ژنتیکی و زراعی می باشد. انتخاب مناسب ترین تاریخ کاشت از عوامل مهم موفقیت در زراعت هر گیاه ی به شمار می رود. برای هر محصول تاریخ کاشت مطلوبی وجود داشته که به تأخیر افتادن آن معمولاً موجب کاهش عملکرد می شود. انتخاب ارقام با پتانسیل ژنتیکی بالا و سازگاری مطلوب در هر منطقه و زمان دقیق کشت برای حداکثر بهره برداری از عوامل موثر بر رشد، از مدیریت های ضروری جهت بهبود عملکرد گیاه می باشد. به منظور تعیین مناسب ترین ژنوتیپ و تاریخ کاشت بادام زمینی، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال زراعی 1395- 1394 در مزرعه ای واقع در شهرستان رودبار جنوب با عرض جغرافیایی 28 درجه شمالی و طول جغرافیایی 58 درجه شرقی، انجام شد. تاریخ کاشت در چهار سطح شامل: 10 اسفند ماه، 1 فروردین ماه، 20 فروردین ماه و 10 اردیبهشت ماه به عنوان عامل اصلی و ژنوتیپ های بادام زمینی در 4 سطح: ژنوتیپ گلی، گرگانی، مصری و عراقی به عنوان عامل فرعی مورد ارزیابی قرار گرفتند. در این آزمایش صفات ماده خشک اندام هوایی مرحله رویشی، گلدهی، نیام دهی و برداشت، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته، وزن صد دانه، عملکرد اقتصادی دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که تاریخ کاشت، بر تمامی صفات مورد مطالعه اثر معنی داری (P<0.05) داشت. ژنوتیپ های مورد بررسی نیز از نظر صفات ذکر شده با یکدیگر اختلاف معنی داری داشتند. اثر متقابل ژنوتیپ در تاریخ کاشت در صفات مورد بررسی به استثنای تعداد دانه در غلاف، در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود. به نحوی که تمامی صفات مذکور در تمام ژنوتیپ های مورد بررسی در تاریخ کاشت چهارم (10 اردیبهشت ماه) نسبت به تاریخ کاشت اول کاهش معنی داری (P<0.05) داشته است. مقایسه میانگین ها هم چنین نشان داد که بیشترین ماده خشک اندام هوایی مرحله رویشی (9/22 گرم در بوته)، ماده خشک اندام هوایی در مرحله گلدهی (7/85 گرم در بوته)، ماده خشک اندام هوایی در مرحله نیام دهی (3/145 گرم در بوته)، ماده خشک اندام هوایی در مرحله رسیدگی (61/259 گرم در بوته)، تعداد