جواد طایی

این پژوهش به منظور ارزیابی سودمندی کشت مخلوط گیاه زراعی بادام زمینی (Arachis hypogeae L.) و گیاه دارویی اسفرزه (Plantago ovata) در شرایط اقلیمی نیمه گرمسیری جنوب استان کرمان در دانشگاه جیرفت اجرا گردید. این آزمایش در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با هشت تیمار و سه تکرار در سال زراعی 95-1394 اجرا شد. تیمارهای آزمایش عبارت بودند ، ا- تک کشتی بادام زمینی، 2- .تک کشتی اسفرزه، 3- 20% اسفرزه+100% بادام زمینی، 4- 30% اسفرزه+100% بادام زمینی، 5- 40% اسفرزه+100% بادام زمینی،6- 50% اسفرزه+ 100% بادام زمینی، 7- 75% اسفرزه 100% بادام زمینی، 8- 100% اسفرزه + 100% بادام زمینی. قبل از کشت گیاهان مورد آزمایش، ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک ارزیابی شد. تراکم بادام زمینی به صورت ثابت و معادل 25 بوته در متر مربع و تراکم اسفرزه در کشت مخلوط بر اساس تیمارهای آزمایش به صورت افزایشی بین ردیف های بادام زمینی اضافه گردید. صفات و شاخص های مورد بررسی عبارت بودند از عملکرد و اجزای عملکرد اسفرزه، عملکرد و اجزای عملکرد بادام زمینی و شاخص های سودمندی و رقابتی کشت مخلوط. نتایج نشان داد صفات تعداد شاخه فرعی، تعداد پایک، وزن نیام ها، تعداد نیام نرمال و غیر نرمال، زیست توده، وزن خشک دانه در بوته و عملکرد دانه در واحد سطح به طور معنی داری تحت تاثیر نسبت های افزایشی اسفرزه قرار گرفتند (p<0.01). اثر این نسبت های کشت بر درصد پوکی و درصد پوسته معنی دار نبود. افزایش نسبت تراکم اسفرزه در کشت مخلوط با بادام زمینی صفات تعداد شاخه فرعی، تعداد نیام نرمال، وزن نیام ها، ماده خشک دانه در بوته، عملکرد دانه در واحد سطح و عملکرد زیست توده را به صورت خطی و معنی دار کاهش داده است، البته اختلاف مشاهده شده بین کشت خالص بادام زمینی و تیمارهای 20 و 30 درصد افزایش اسفرزه به بادام زمینی معنی دار نبود. بررسی نتایج تحلیل عملکرد و اجزای عملکرد اسفرزه نشان داد افزایش تراکم اسفرزه در کشت مخلوط باعث کاهش معنی دار (p<0.01) اجزای عملکرد تعداد دانه در سنبله و تعداد دانه در سنبله شده و بر وزن هزار دانه اسفرزه نیز تاثیری نداشت. اما افزایش نسبت تراکم اسفرزه باعث افزایش معنی دار (p<0.01) زیست توده و عملکرد دانه آن در واحد سطح گردید. ارزیابی شاخص های سودمندی و رقابتی نشان داد بیشترین میزان نسبت برابری زمین (LER=1.7)، شاخص بهره وری سی