جواد طایی

تحقیق حاضر به منظور بررسی تاثیر آبیاری با فاضلاب روی عملکرد، کیفیت گندم و برخی ویژگی های خاک انجام گرفته است، هم چنین با توجه به SAR و شوری فاضلاب (EC>3). سعی شده تا تاثیر آبیاری با فاضلاب و آب چاه به صورت نوینی درمراحل مختلف رشد گیاه بررسی شود و در نهایت روشی ارایه شود تا علاوه بر حصول عملکرد مطلوب، از شور و سدیمی شدن خاک جلوگیری شود. این آزمایش در سال زراعی 83-1382 در مرکز تحقیقات کشاورزی زابل درخاکی با بافت لوم شنی اجرا گردید، که محدودیتی از نظر زه کشی نداشت. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در چهارتکرار اجرا گردید. تیمارها عبارت بودند از: آبیاری با آب چاه در تمام مراحل (T1)، آبیاری با آب چاه تا مرحله گل دهی و آبیاری با فاضلاب از زمان گل دهی تا آخر دوره رشد (T2)، آبیاری با آب چاه تا مرحله ظهور ساقه و آبیاری با فاضلاب از زمان ظهور ساقه تا آخر دوره رشد (T3)، آبیاری با آب چاه تا مرحله پنچه زنی و بقیه مراحل آبیاری تا فاضلاب (T4)، آبیاری با فاضلاب در تمام مراحل رشد گیاه (T5). نتایج تجزیه شیمیایی آب چاه نشان داد آب چاه محدودیت خاصی برای آبیاری ندارد، اما شوری و SAR (نسبت جذبی سدیم) فاضلاب بیش از حد مجاز تعیین شده توسط FAO برای آبیاری می باشد. براساس نتایج آزمایش عملکرد، اجزای عملکرد و کارایی مصرف آب در تیمارهای T4, T3 و T5 افزایش معنی داری نسبت به شاهد نشان داد. هم چنین درصد پروتیین دانه در تیمار T5 افزایش معنی داری نسبت به شاهد نشان داد. بین تیمارهای مختلف از نظر تجمع عناصر سنگین در دانه گندم و در خاک تفاوت معنی داری مشاهده نشد. نتایج حاصل از تجزیه خاک سطحی (30-0) نشان داد درصد مواد آلی خاک، درصد نیتروژن کل خاک، میزان شوری و SAR محلول خاک در تیمارهای T4 و T5 نسبت به شاهد به طور معنی داری افزایش یافته است. به طور کلی به منظور استفاده پایدار از پساب فاضلاب شهر زابل، باید مراحل رویشی رشد گندم را با پساب فاضلاب آبیاری کرد و سایر مراحل رشد، گندم را با آب غیرشور (آب چاه) آبیاری کرد تا علاوه بر حصول عملکرد مطلوب از شور وسدیمی شدن خاک نیز جلوگیری گردد.