جواد طایی

امنیت غذایی دارای دو بعد کمیت و سلامت محصولات کشاورزی است که به طور مستقیم به سلامت اگرواکوسیستم ها وابسته است. آلاینده ها و از جمله فلزات سنگین از جمله موارد تهدید کننده سلامت آگرواکوسیستم ها می باشند. تجمع فلزات سنگین در خاک امکان ورود آنها به گیاهان و در نتیجه ریسک سلامت محصولات کشاورزی را افزایش می دهد. هدف از این تحقیق بررسی سلامت اگرواکوسیستم ها یا گلخانه های تولید خیار و ریسک سلامت محصولات آن در منطقه ی جیرفت می باشد. به این منظور تعداد 80 گلخانه تولید خیار به طور تصادفی انتخاب و با استفاده از روش سیستماتیک تصادفی نمونه برداری خاک و گیاه انجام شد. برخی پارامترهای خاک از جمله ،EC، درصد ماده آلی، ،فسفر، غلظت قابل جذب، غلظت کل و دسترسی بیولوژیک اندازه گیری شد. برای ارزیابی شدت آلودگی در گلخانه ها از شاخص های سلامت اگرواکوسیستم شامل فاکتور غنی شدگی، ضریب آلودگی، ضریب بار آلودگی و ریسک اکولوژیک فلزات استفاده شد. همچنین ریسک سلامت محصولات با استفاده از شاخص سلامت محصولات ارزیابی گردید. نتایج نشان داد که اثر سابقه کشت بر غلظت قابل جذب فلزات (مس کادمیوم سرب و آهن) در سطح پنج درصد معنی دار است (05/0≥P). نتایج سنجش دسترسی بیولوژیک سرب نشان داد که سابقه کشت باعث افزایش معنی دار آن گردیده است،(05/0≥P) در حالی که برای سایر فلزات افزایش سابقه کشت بر دسترسی بیولوژیک اثر معنی دار نداشت. نتایج سنجش غلظت کل نشان داد که سابقه کاشت، افزایش معنی دار فلزات مس و کادمیوم را باعث شده است.( 05/0 ≥p). ارزیابی شاخص ضریب آلودگی نشان داد آلودگی در حد متوسط برای مس (87/0≤R2 و 05/0 ≥p)، آلودگی خیلی زیاد برای کادمیوم (88/0≤2 Rو05/0 ≥P) وآلودگی متوسط برای فلز سرب (63/0≤R) اتفاق افتاده است، همچنین این شاخص برای تمام فلزات نامبرده دارای روند افزایشی معنی داری می باشند. ارزیابی شاخص ضریب بار آلودگی برای سرب و مس میزان آلودگی کم (98/0≤R2) و برای کادمیوم آلودگی زیاد (86/0≤R2 05/0≥P ) را نشان داد. ارزیابی شاخص غنی شدگی نشان داد مقدار آن برای کادمیوم ومس معنی دار است (05/0≤P). همچنین روند تغییرات این شاخص برای همه فلزات به طورمعنی داری افزایشی است (05/0≥P). ارزیابی ریسک سلامت محصولات نیز با استفاده از شاخص خطر بهداشتی انجام شد و نتایج نشان داد مصرف سرانه خیار برای بزرگسالان و کودکان دارای خطر بهداشت