جواد طایی

این پژوهش به منظور بررسی اثر تنش فلزات سنگین مس، نیکل و کبالت بر گیاه اویارسلام در شرایط آزمایشگاه و گلخانه، در دانشگاه جیرفت انجام شد. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی به صورت فاکتوریل با دو فاکتور و سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل سه فلز سنگین مس، کبالت و نیکل به عنوان فاکتور اول و سطوح مختلف غلظت فلزات شامل (0، 200، 400، 600، 800 ، 1000 میلی گرم در لیتر برای آزمایشگاه و 0، 100، 150، 200، 250 و 300 میلی گرم بر کیلوگرم خاک در گلخانه) به عنوان فاکتور دوم بودند. میزان مقاومت اویارسلام به تنش فلزات سنگین در مراحل اولیه رشد غده از طریق اندازه گیری صفات درصد، سرعت و متوسط زمان جوانه زنی در شرایط آزمایشگاه ارزیابی شد. برای ارزیابی میزان مقاومت اویارسلام در مرحله استقرار تا رشد کامل در شرایط گلخانه، صفات وزن خشک ریشه، اندام هوایی و غده، غلظت قندهای محلول اندام هوایی، غده و میزان غلظت فلزات در ریشه، ساقه و غده اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که صفات درصد، سرعت و متوسط زمان جوانه زنی به طور معنی داری (p<0.01) تحت تاثیر فلزات سنگین و سطوح تنش و فقط درصد جوانه زنی تحت تاثیر اثر متقابل آنها قرار گرفتند. بررسی اثر سطوح تنش فلزات سنگین نشان داد تیمارهای 200، 400، 600، 800 و 1000 میلی گرم بر لیتر، میزان سرعت جوانه زنی غده ها را نسبت به شاهد به ترتیب 8/17%، 07/26%، 7/35%، 4/46% و 1/57% کاهش دادند. تیمارهای مذکور درصد جوانه زنی غده ها را نیز به ترتیب 2/9%، 9/14%، 1/24%، 7/36% و 9/45% نسبت به شاهد کاهش دادند. کمترین درصد (5/70) و سرعت جوانه زنی (7/1) در اثر تنش فلز نیکل اتفاق افتاد. نتایج آزمایش در شرایط گلخانه نشان داد وزن خشک غده و کل ماده خشک تحت تاثیر اثرات متقابل فلزات سنگین و غلظت قرار گرفتند. براساس نتایج، با افزایش غلظت مس، نیکل و کبالت، وزن خشک اندام هوایی، ریشه، غده و کل ماده خشک کاهش یافت. تنش فلزات سنگین باعث افزایش معنی دار (p<0.01) غلظت قندهای محلول در اندام هوایی و غده گردید. به طوری که میزان قندهای محلول در اندام هوایی تحت تاثیر سطوح تنش 100، 150، 200، 250 و 300 میلی گرم برکیلوگرم نسبت به شاهد به ترتیب 1/1، 3/1، 5/1، 8/1، 2/2 برابر و در غده 3/1، 6/1، 8/1، 1/2، 5/2 برابر افزایش یافت. نتایج تجزیه رگرسیون نشان داد افزایش غلظت فلزات مس و نیکل در بافت های گیاه اویارسلام تحت