جواد طایی

ماکادمیا یکی از درختان همیشه سبز متعلق به خانواده گیاهی Proteaceae است. ماکادمیا (Macadamia. integrifolia) به دلیل غلظت بالای اسیدهای چرب اشباع نشده و کلسترول پایین آن یک گونه آجیل خوراکی با اهمیت تجاری در صنایع آرایشی و بهداشتی و دارویی است. این پژوهش به منظور امکان سنجی کشت درخت ماکادمیا به عنوان گیاهی جدید و تعیین مناطق مناسب کاشت آن در استان کرمان با استفاده از فن آوری سامانه اطلاعات مکانی در سال های 1395-1393 انجام گرفت. پایگاه داده اطلاعات هواشناسی با استفاده از آمار روزانه دوره آماری مشترک 26 ساله (1989 تا 2014) از ایستگاه های سینوپتیک و اقلیم شناسی موجود در استان کرمان برای پارامترهای میانگین دمای حداکثر و حداقل ایجاد گردید. شاخص های اقلیمی مورد استفاده برای ارزیابی تناسب کشت درخت ماکادمیا عبارت اند از: مراحل فنولوژیک، نیاز دمایی، تنش گرما، تنش سرما. تفکیک مراحل فنولوژیک رشد از طریق آستانه های دامنه بردباری ماکادمیا و بر اساس میانگین آمار بلند مدت اقلیمی تعیین شد. تنش های حرارتی نیز شامل تنش های گرما و سرمازدگی شدید بود که احتمال وقوع آنها در دوره های 20 روزه که احتمال وقوع برای هر یک از آنها حداکثر بود، ارزیابی گردید. لایه شیب منطقه نیز از نقشه مدل رقومی ارتفاع با دقت 85 متر با استفاده از نرم افزار ArcGIS ایجاد گردید. در مرحله آخر لایه های ایجاد شده، به منظور تعیین میزان تناسب اقلیمی استان کرمان برای معرفی مناطق مستعد کشت درخت ماکادمیا، همپوشانی گردید. بر اساس نتایج حاصل کهنوج اولین ایستگاهی است که مراحل جست رویشی، گلدهی و میوه دهی را آغاز کرده و شهربابک دیرترین تاریخ شروع این مراحل را دارد. اما برای شروع مرحله رکود پیش بینی گردید که ایستگاه کرمان قبل از سایر ایستگاه ها و کهنوج آخرین ایستگاهی است که وارد مرحله رکود شود. بیشترین احتمال وقوع تنش گرما (34 درصد) در ایستگاه کهنوج و بیشترین احتمال وقوع تنش سرمازدگی شدید (71 درصد) در ایستگاه شهربابک پیش بینی شد. مناطق جنوبی استان کرمان تطابق خوبی با شرایط فنولوژیک درخت ماکادمیا دارند، اما نواحی مرکزی و مرتفع از شرایط اقلیمی مطابق با گیاه ماکادمیا برخوردار نیستند. استان کرمان از نظر قابلیت کشت گیاه ماکادمیا به پنج ناحیه تقسیم شد. 20 درصد از نواحی کل استان که شامل نواحی مرکزی است، جهت کشت ماکادمیا کاملا نامناسب، 12