جواد طایی

سیب زمینی یکی از محصولات استراتژیک کشور است. استان کرمان ایکی ز مناطق اصلی تولید سیب زمینی است که دارای قابلیت تولید در فصول سرد سال ست که امکان تولید در سایر مناطق وجود ندارد. این پژوهش به منظور بررسی تناسب آگروکلیماتیک استان کرمان برای تولید سیب زمینی در دانشکده کشاورزی دانشگاه جیرفت اجرا گردید. گام اول در اجرای این پژوهش ایجاد پایگاه داده های هواشناسی بلند مدت، نقشه های توپوگرافی، مدل رقومی ارتفاع، نقشه های استانی، کاربری اراضی و .. بود. در مرحله دوم بعد از تحلیل های آماری انجام شده روی داده های هواشناسی، شاخص های اقلیمی شامل دوره رشد، روز فیزیولوژیک، تنش های حرارتی سرما، یخ زدگی و گرما برای دوره های زمانی تفکیک شده محاسبه گردید. رابطه هر شاخص با ارتفاع بر اساس برازش مدل های رگرسیونی مشخص گردید و با استفاده از این تابع و مدل رقومی ارتفاع نقشه های مربوط به هر شاخص در محیطGIS ایجاد گردید. در مرحله آخر ضرایب مربوط به هر شاخص با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی تعیین و همپوشانی با استفاده از نرم افزار ArcGIS انجام گرفت. با بررسی نتایج این پژوهش مشخص شد: اقلیم های اصلی پوشش دهنده استان بر اساس روش یونسکو عبارتند از 5 اقلیم: 1-فراخشک با زمستان ملایم و تابستان بسیار گرم مانند ایستگاه کهنوج، 2-خشک با زمستان ملایم و تابستان بسیار گرم مانند ایستگاه جیرفت، 3-فراخشک با زمستان خنک و تابستان بسیار گرم مانند ایستگاه بم، 4-خشک با زمستان خنک و تابستان گرم مانند ایستگاه رفسنجان، 5- اقلیم خشک با زمستان سرد و تابستان گرم مانند ایستگاه های شهربابک و بافت. تحلیل مکانی و زمانی دوره رشد و شاخص روز فیزیولوژیک نشان داد سه نوع دوره رشد بهاره، پاییزه و زمستانه برای تولید سیب زمینی در منطقه وجود دارد. بهترین منحنی برازش داده شده برای ارتباط شاخص های طول دوره رشد و تعداد روز فیزیولوژیک با ارتفاع، در الگوی کشت بهاره به صورت یک تابع درجه دوم و برای سایر الگوهای کاشت به صورت خطی بود. بهترین منحنی های برازش داده شده برای شاخص های احتمال وقوع تنش های سرما، یخ زدگی و گرما و ارتفاع برای همه الگو های کشت به صورت خطی بود. بررسی توزیع زمانی احتمال وقوع تنش های یخ زدگی و سرما به طور دقیق میزان و زمان وقوع تنش را برای گیاه سیب زمینی نشان داد. بهترین منحنی های برازش داده شده برای تنش سرما تابع درجه دوم ب