جواد طایی

یکی از راهکارهای کلیدی در کشاورزی پایدار بازگرداندن تنوع به محیط های کشاورزی و مدیریت مؤثر آن است. نگرانی های ناشی از زوال تنوع زیستی در بوم نظام های رایج و آگاهی از این امر که کاهش تنوع زیستی کشاورزی هزینه هایی برای تولیدکنندگان و اثرات منفی بر امنیت غذایی دارد باعث شده است که عملیات بوم سازگار مانند کشت مخلوط مورد توجه قرار گیرد. سیستم های کشت مخلوط یکی از روش های مدیریت صحیح تولید محصولات زراعی است که منجر به بهبود جذب و کارآیی مصرف منابع توسط گیاهان می شود. این پژوهش به منظور ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد و شاخص های سودمندی و رقابتی کشت مخلوط زوفا و اسفرزه، در سال زراعی 97-1396 در مزرعه آموزشی پژوهشی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه جیرفت انجام شد. آزمایشی به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و هفت تیمار اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل 100 % زوفا + 20 % اسفرزه (H100: P20)، 100 % زوفا + 40 % اسفرزه (H100: P40)، 100 % زوفا + 60 % اسفرزه (H100: P60)، 100 % زوفا + 80 % اسفرزه (H100: P80)، 100 % زوفا + 100 % اسفرزه (H100: P100) و کشت خالص دو گیاه (H100) و (P100) بودند. صفات مورد مطالعه شامل ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، وزن سرشاخه گلدار، عملکرد زیست توده، درصد اسانس و عملکرد اسانس زوفا و ارتفاع بوته، تعداد برگ در تک بوته، طول برگ، تعداد سنبله در بوته، وزن صددانه، عملکرد دانه، عملکرد زیست توده و شاخص برداشت اسفرزه و شاخص نسبت برابری زمین (LER)، شاخص بهره وری سیستم (SPI)، شاخص غالبیت (A)، شاخص رقابت (CI) و شاخص نسبت رقابت (CR) بودند. نتایج آزمایش نشان داد که کلیه ی صفات مورد بررسی در این پژوهش شاخص های سودمندی کشت مخلوط (به جز شاخص رقابت (CI)) به طور معنی داری (0.01≥P) تحت تأثیر نسبت های مختلف کشت مخلوط قرار گرفتند. بیشترین عملکرد زیست توده کل زوفا مربوط به تیمارهای کشت خالص و 100 % زوفا + 20 % اسفرزه و کمترین عملکرد در نسبت 100 % زوفا + 100 % اسفرزه حاصل شد. بالاترین عملکرد دانه اسفرزه در کشت خالص به دست آمد. بر اساس نتایج این آزمایش، حداکثر نسبت برابری زمین کل (39/1) و شاخص بهره وری درتیمار 100 % زوفا + 100 % اسفرزه به دست آمد، که با تیمار 100 % زوفا + 80 % اسفرزه اختلاف معنی داری نداشت (16/1) بین سایر نسبت های کشت 100 % زوفا + 20 % اسفرزه، 100 % زوفا + 40 % اسفرزه