سمیه نقوی

یکی از فعالیت های بشر که تأثیر زیادی بر اکوسیستم های پایین دست دارد، پروژه های سد سازی است. به طوری که احداث این پروژه ها دارای تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم بر رفتارهای اقتصادی و اجتماعی روستاییان و بهره برداران می باشد؛ که شناخت آنها و تعیین نقاط ضعف و قوت شان می تواند بر چگونگی اجرای بهتر و مناسب تر این گونه عملیات و پروژه ها در آینده مؤثر باشد. از این رو هدف از تحقیق حاضر بررسی پیامد های انسانی احداث سد هلیل رود بر روستاهای پایین دست می باشد. برای رسیدن به هدف تحقیق از روش تحقیق کمی استفاده شد و اطلاعات آن از طریق پرسش نامه ساختارمند به دست آمد که روایی آن توسط جمعی از متخصصان موضوعی و پایایی آن به وسیله‏ی محاسبه‏ی ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. جامعه‏ی آماری تحقیق شامل خانوارهای روستاهای پایین دست سد هلیل رود بوده است. داده‏ها با استفاده از تحلیل عاملی و تحلیل تاپسیس و همچنین مجموعه‏ای از آماره های توصیفی تجزیه و تحلیل شد. نتایج مدلسازی معادلات ساختاری در این پژوهش نشان داد که اثرات اجتماعی سد در هفت موضوع محوری مورد تأیید بوده و آماره ها و نتایج از قابلیت اعتماد و پایایی بالایی برخوردار می باشند. همچنین نتایج نشان داد که سد مذکور به رغم تأثیرات مثبت اجتماعی اش در دهستان های نزدیک به سد، باعث ایجاد مهم ترین اثر اجتماعی منفی یعنی جابه جایی مردم و در نتیجه ازدست دادن خانه ها، مزارع، باغ ها و تعلقات اجتماعی فرهنگی مردم در روستاهای نزدیک به سد شده است. از سوی دیگر مشخص شد عدم رضایت روستاییان از میزان و زمان دریافت غرامت سهم بالایی در نارضایتی ساکنین از احداث سد فوق داشته است.