رضا صحت منش

فرآیند گذار از تسنّن به تشیّع از مهم­ترین تحوّلات تاریخ ایران است که طی قرون هفتم تا دهم ه.ق صورت گرفت. طریقت­های صوفیانه از جمله نعمت­اللّهیه و صفویه، علی­رغم باورهای سنّی اوّلیه، نقش مهمی در تحوّل مذهبی و گذار از تسنّن به تشیّع در جامعه ایرانی داشتند. پژوهش حاضر مبتنی بر شیوه پژوهش تاریخی و با تکیه بر آثار شاه نعمت­الله ولی، در پی یافتن نشانه­های تشیّع در آثار و احوال اوست و به دنبال پاسخی برای این پرسش است که ائمه اطهار (ع) چه جایگاهی در آثار و احوال بنیانگذار طریقت نعمت­اللهیه دارند؟ یافته­های پژوهش حاکی از آن است که علی­رغم باور شاه نعمت­الله ولی به فقه مکاتب سنی، درآثارش نشانه­های متعدّد تشیّع دیده می­شود و نشانه­های تسنّن بسیار کم است. شاه نعمت­الله بسیار از خاندان پیامبر (ص)، ائمه(ع) و نیز القاب ایشان در آثارش نام برده است و این به همراه نسب­نامه­اش که منتسب به ائمه است، فراوانی نشانه­های تشیّع را به آن درجه می­رساند که طریقت منسوب به وی در شمار پیروان تشیّع به حساب آورده شود. در چنین شرایطی هدف این نوشتار یافتن نسبت میان نشانه­های تسنّن و تشیّع در آثار اوست.