رضا صحت منش

در سال 1323 ق/ 1905 م در کرمان حوادثی روی داد که منجر به کشته شدن عدهای از اهالی کرمان شد. چوب خوردن حاج میرزا محمد رضا تاثیرگذارترین حادثه از این وقایع بود و متاثر از آن دو تن از حکام کرمان برکنار شدند. با رسیدن اخبار به تهران، علما، انجمنها و آزادیخواهان از این حوادث برای پیشبرد اهداف آزادیخواهانهی خویش استفاده بسیار بردند و طی مهاجرت پناهندگان به حرم عبدالعظیم حوادث کرمان در خواستههای علما از حکومت متبلور شد. علیرغم تاثیر این وقایع در انقلاب مشروطه، یافتههای پژوهش حاکی از آن است که وقایع کرمان ناشی از مشروطهخواهی کرمانیان نیست بلکه ناشی از رقابت شدیدی بود که در میان خاندانهای حکومتگر کرمان درگرفته بود و نقش اصلی را در پدید آمدن این وقایع داشت. در مجموع 7 نفر از خاندانهای ابراهیمی، وکیل- الملکی و فرمانفرما، 65 سال از 115 سال تاریخ کرمان، از آغاز قاجاران تا مشروطیت را در کرمان حکومت کردند. از نظر تعداد، این حکام تنها 19 درصد از کل حکام را در این دوره تشکیل میدادند اما بیش از 57 درصد این دوره را حکومت کردند. از جمله عوامل موثر دیگر در پدید آمدن این وقایع شرکت فعالانه اقشار بافنده بود که 78 درصد جمعیت کرمان را تشکیل میدادند و به شرایط نامناسب زیستی و معیشتی خود واکنش نشان دادند.