مرتضی مختاری

آگاهی از تنوع ژنتیکی یکی از مهمترین پیش شرط های لازم برای اجرای هر برنامه اصلاح نژادی کارآمدی است. در این پژوهش از اطلاعات شجره ای و نیز داده های جمع آوری شده طی 1373 تا 1390 در ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد بز رائینی برای بررسی تنوع ژنتیکی به کمک تجزیه شجره و اثر هم خونی بر صفات رشد شامل وزن تولّد، وزن شیرگیری، وزن شش ماهگی، میانگین افزایش وزن روزانه از تولّد تا شیرگیری ، میانگین افزایش وزن روزانه از شیرگیری تا شش ماهگی، میانگین افزایش وزن روزانه از تولّد تا شش ماهگی، نسبت کلیبر از تولّد تا شیرگیری، نسبت کلیبر از شیرگیری تا شش ماهگی، نسبت کلیبر از تولّد تا شش ماهگی و وزن کرک یک سالگی استفاده گردید. تعداد افراد همخون و میانگین هم خونی در جمعیّت به ترتیب90/0 درصد و 04/0 درصد به دست آمدند. میزان افزایش میانگین ضریب همخونی 22/0± 33/0 درصد به ازای هر سال به دست آمد که از لحاظ آماری معنی دار نبود (05/0P>). میانگین فاصله نسلی، میانگین معادل نسل کامل و میانگین شاخص حفاظت ژنتیکی در جمعیت مرجع به ترتیب 72/3 سال، 25/1 نسل و 84/1 به دست آمدند. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه شجره اندازه های موثر جمعیت با استفاده از افزایش انفرادی در هم خونی و افزایش انفرادی در همتباری به ترتیب 229 و 232 برآورد گردیدند. تعداد اجداد، تعداد پایه گذاران، تعداد موثر اجداد و تعداد موثر پایه گذاران به ترتیب 1163، 1419، 136 و 240 به دست آمدند که نشان دهنده مشارکت نامتعادل اجداد و پایه گذاران در جمعیت مورد مطالعه بز رائینی می باشد. در پژوهش کنونی نسبت تعداد موثر پایه گذاران به تعداد موثر اجداد 76/1 به دست آمد که نشان دهنده بروز باتلنک در این جمعیت است. پس از بررسی نقش اثرات مادری بر صفات مورد مطالعه و تعیین مدل مناسب برای هر صفت پارامترهای ژنتیکی بر اساس مدل مناسب برآورد شدند. وراثت پذیری مستقیم وزن تولّد، وزن شیرگیری، وزن شش ماهگی، میانگین افزایش وزن روزانه از تولّد تا شیرگیری ، میانگین افزایش وزن روزانه از شیرگیری تا شش ماهگی، میانگین افزایش وزن روزانه از تولّد تا شش ماهگی، نسبت کلیبر از تولّد تا شیرگیری، نسبت کلیبر از شیرگیری تا شش ماهگی، نسبت کلیبر از تولّد تا شش ماهگی و وزن کرک یکسالگی به ترتیب 13/0، 06/0، 05/0، 05/0، 02/0، 04/0، 05/0، 03/0، 04/0و 12/0 برآورد شدند. وراثت پذیری مادری وزن تولّد 10/0 برآورد