مرتضی مختاری

در بروز برخی صفات در دام های اهلی بین دو جنس تفاوت های ژنتیکی وجود دارد که می توان از این تفاوت ها برای تدوین برنامه های کارآمد اصلاح نژادی استفاده کرد. پژوهش کنونی با هدف بررسی وجود دو شکلی جنسی در صفات وزن تولّد و وزن شیرگیری بزغاله های نر و ماده نژاد مورسیانا گرانادینا و واکاوی ژنتیکی آن انجام شد. اطلاعات شجره ای و رکوردهای وزن های تولّد و شیرگیری طی سال های 1394 تا 1402 در مجتمع پرورش بز شیری مورسیا، واقع در شهرستان قلعه گنج، جنوب استان کرمان جمع آوری شده بودند. مقدار دو شکلی جنسی به صورت نسبت میانگین وزن بدن برغاله های نر به بزغاله های ماده تعریف شد و برای صفات وزن تولّد و شیرگیری به ترتیب 09/1 و 04/1 به دست آمدند. برای واکاوی ژنتیکی دو شکلی جنسی صفات، از شش مدل حیوانی دو صفتی استفاده شد که ترکیبات مختلف اثرات ژنتیکی افزایشی مستقیم، ژنتیکی افزایشی مادری و محیط دائمی مادری را داشتند. هر صفت در برغاله های نر و ماده به عنوان یک صفت مجزا در نظر گرفته شد و مدل های دو صفتی برازش شده برای هر صفت با معیار اطلاع بیزی با هم مقایسه شدند. وراثت پذیری مستقیم وزن های تولّد و شیرگیری در بزغاله های نر به ترتیب 09/0 و 15/0 و در بزغاله های ماده به ترتیب 11/0 و 16/0 برآورد شدند. همبستگی های ژنتیکی مستقیم بین جنسی برای وزن های تولّد و شیرگیری در برغاله های نر و ماده به ترتیب 95/0 و 92/0 برآورد شدند. وجود این همبستگی های ژنتیکی مثبت و بالا نشان می دهد که صفات وزن تولّد و وزن شیرگیری در بزغاله های نر و ماده نژاد مورسیانا گرانادینا را ژن های مشترک زیادی کنترل می کنند.