مرتضی مختاری

وجود تفاوت های ژنتیکی در بروز صفات بین دو جنس را می توان برای تدوین برنامه های کارامدتر ارزیابی ژنتیکی دام ها به کار برد. پژوهش کنونی با هدف بررسی وجود دو شکلی جنسی در صفات وزن تولّد، وزن شیرگیری و وزن شش ماهگی بره های نر و ماده نژاد کرمانی و واکاوی ژنتیکی آن ها، با استفاده از اطلاعات شجره ای و رکوردهای جمع آوری شده طی سال های 1372 تا 1392 در ایستگاه اصلاح نژاد گوسفند کرمانی، واقع در شهرستان شهربابک، استان کرمان انجام شد. مقادیر دو شکلی جنسی، که به صورت نسبت میانگین وزن بره های نر به بره های ماده تعریف شد، در زمان تولّد، شیرگیری و شش ماهگی به ترتیب 04/1، 09/1 و13/1 به دست آمدند. از شش مدل حیوانی دو صفته، که ترکیبات مختلف اثرات ژنتیکی افزایشی مستقیم، ژنتیکی افزایشی مادری و محیط دائمی مادری را در بر داشتند، برای واکاوی ژنتیکی دو شکلی جنسی صفات استفاده شد. به این منظور، هر صفت در بره های نر و ماده به عنوان یک صفت مجزا در نظر گرفته شد و مدل های دو صفتی برازش شده برای هر صفت با معیار اطلاع بیزی (BIC) با هم مقایسه شدند. وراثت پذیری مستقیم وزن های تولّد، شیرگیری و شش ماهگی در بره های نر به ترتیب 11/0، 35/0 و 32/0 و در بره های ماده به ترتیب 10/0، 36/0 و23/0 برآورد شدند. همبستگی های ژنتیکی مستقیم بین جنسی برای وزن تولّد، شیرگیری و شش ماهگی در بره های نر و ماده به ترتیب 92/0، 93/0 و 00/1 برآورد شدند. وجود این همبستگی های ژنتیکی مثبت و بالا نشان داد که صفات مورد بررسی در بره های نر و ماده کرمانی توسط ژن های مشترک بسیاری کنترل می شوند. همچنین با توجه به وجود همبستگی های ژنتیکی بین جنسی مثبت و بالا برای صفات مورد بررسی می توان نتیجه گرفت انتخاب در بره های نر برای صفات مورد مطالعه سبب ایجاد پاسخ همبسته مثبت در بره های ماده نژاد کرمانی می گردد.