علیرضا محمدی

پلنگ ایرانی فراوان ترین گربه سان بزرگ ایران است که در اغلب زیستگاه های طبیعی کشور پراکنده شده است و مجموعه حفاظت شده دنا در جنوب غرب ایران دربردارنده یکی از جمعیت های اصلی این گونه در ایران است. مداخلات انسانی مانند تخریب زیستگاه، کاهش طعمه و تعارضات مهمترین عامل تهدید بقای این گونه کاریزماتیک است. برنامه ریزی حفاظت بلند مدت این گونه نیازمند آگاهی از نیازهای زیستی، الگوی پراکنش و ارتباطات بین زیستگاهی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی الگوی مطلوبیت زیستگاه و ارزیابی ارتباطات (کریدورهای) زیستگاهی پلنگ ایرانی در مجموعه حفاظتی دنا و مناطق پیرامونی انجام شده است. مدلسازی مطلوبیت زیستگاه بر اساس ترکیب پنج مدل اصلی در یک مدل انمسبل نهایی و بر اساس رویکرد Biomod در نرم افزار R انجام شد. همچنین از نقشه مطلوبیت زیستگاه برای شناسایی لکه های هسته زیستگاهی و مدلسازی کریدورهای زیستگاهی بین آنها بر اساس رویکرد تئوری مدار الکتریکی استفاده شد. نتایج نشان داد تمامی مدل ها از عملکرد پیش بینی مناسبی برای شناسایی زیستگاه های مطلوب گونه برخوردار بودند. متغیرهای حضور طعمه، فاصله از کاربری مسکونی، تراکم کاربری جنگل، مدل رقومی ارتفاع و فاصله از جاده به ترتیب بیشترین تاثیر را بر پراکنش پلنگ در منطقه داشتند. همچنین، 16/8 درصد از سطح محدوده مورد مطالعه دارای مطلوبیت بالا برای پلنگ بوده و این میزان در مناطق تحت حفاظت موجود 9/20 درصد می باشد. نتایج ارزیابی کریدورهای زیستگاهی حاکی از وجود جریان قوی زیستگاهی در درون مناطق تحت حفاظت بوده اما در مناطق پیرامونی جریان زیستگاهی ضعیف تر است. از طریق شناسایی الگوی پراکنش و کریدورهای جابجایی پلنگ ایرانی در مجموعه حفاظت شده دنا و زیستگاه های پیرامونی، نتایج پژوهش حاضر می تواند اطلاعات ارزشمندی برای برنامه ریزی حفاظت بلند مدت گونه در منطقه فراهم نماید.