مصطفی خنامانی

روش‏های متنوعی برای کنترل آفات وجود دارد که امن‏ترین و اقتصادی‏ترین آن ها، استفاده از عوامل کنترل بیولوژیک در تلفیق با ارقام مقاوم است. در این پژوهش به منظور ارزیابی قابلیت تلفیق ارقام حساس (Orange) و مقاوم (Tea) گل رز با کفشدوزک Hippodamia variegate (Coccinellidae) در کنترل شته رز Macrosiphum rosae (Aphididae)، مطالعات جدول زندگی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده با استفاده از برنامه کامپیوتری جدول زندگی سن-مرحله سنی دو جنسی تجزیه شد، میانگین و خطاهای استاندارد با استفاده از روش Bootstrap محاسبه شد. این آزمایشات در شرایط دمایی 1±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±60 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی مورد مطالعه قرار گرفت. پارامترهای زیستی شته رز شامل r، λ, R0، GRR و T روی رقم Tea به ترتیب 115/0 برروز، 211/1 برروز، 995/8 فرد/ فرد/ نسل، 16/15 فرد/ فرد/ نسل، و 55/15 روز، و روی رقم Orange به ترتیب 330/0 برروز، 440/1 برروز، 16/27 فرد/ فرد/ نسل، 36/45 فرد/ فرد/ نسل، و 65/10 روز به دست آمد. مقایسه نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) روی دو رقم Tea و Orange نشان دهنده مقاوم بودن رقم Tea در برابر شته رز در مقایسه با رقم Orange است. هم‏چنین پارامترهای جدول زندگی کفشدوزک بعد از سه نسل تغذیه از شته های پرورش یافته روی این دو رقم حساس و مقاوم گل رز مورد بررسی قرار گرفت. طول دوره قبل از بلوغ کفشدوزک های پرورش یافته روی رقم مقاوم (00/21 روز) طولانی تر از افراد پرورش یافته روی رقم حساس (50/19 روز) بود. پارامترهای رشد جمعیت کفشدوزک شامل r، λ, R0، GRR و T روی رقم Tea به ترتیب 126/0 برروز، 134/1 برروز، 08/101 فرد/ فرد/ نسل، 27/185 فرد/ فرد/ نسل، و 22/36 روز، و روی رقم Orange به ترتیب 145/0 برروز، 156/1 برروز، 97/138 فرد/ فرد/ نسل، 74/230 فرد/ فرد/ نسل، و 74/33 روز به دست آمد. نرخ ذاتی افزایش جمعیت بالاتر و دوره پیش از بلوغ کوتاه تر کفشدوزک روی رقم Orange بیانگر مناسب بودن کیفیت شته های تغذیه کرده روی این رقم برای تولید مثل و بقای کفشدوزک است. همچنین پایین بودن نرخ رشد جمعیت و باروری شته و کفشدوزک روی رقم Tea بیانگر مضر بودن ترکیبات این رقم روی هر دو سطح دوم و سوم تغذیه و مقاوم بودن آن است.