مهدی دهرامی

همان قدر که ایجاد ارتباط میان اشیاء و پدیده ها در تازگی و اهمیت تصویر اهمیت دارد، به همان میزان انتخاب ساختاری برای بیان این ارتباط ها نیز مهم است و چه بسا تصویری کهنه و تکراری با استفاده از ساختار زبانی تازه، روحی تازه بپذیرد. هدف این مقاله بررسی انواع ساختارهایی است که شاعران معاصر برای نشان دادن ارتباط های تصویری استفاده کرده اند از همین منظر با روش توصیفی تحلیلی و با تاکید بر اشعار شاعران مختلفی چون شاملو، اخوان، مشیری و غیره، از رهگذر مقوله های دستورزبان فارسی، انواع ساختارهای تصویری دسته بندی و بررسی شده است. مقصود از این بررسی آن نیست که نشان دهد یکی از طرفین تصویر در جایگاه یکی از انواع کلمه یا نقش های نحوی قرار گرفته که این مسئله در مورد هر تصویری صادق است بلکه مقصود آن است که شاعر خلاقانه از مباحث دستوری به گونه ای بهره می برد که تصویری را ارتقای هنری بخشد و تغییر نوع یا نقش دستوری کلمه، موجب از بین رفتن تصویر یا ارزش های هنری آن می شود. در شعر معاصر علاوه بر ساختار رایج اضافات تشبیهی، از مقوله های دستوری دیگری چون بدل، منادا، روشنگر(ممیز)، صفت و قید نیز برای ارائه تصویر استفاده شده است. این ساختارهای دستوری در کانون تصویرسازی واقع شده اند و تازگی و اهمیت برخی از آنها در تا حد چشم گیری به ساختار ارائه آنها بستگی دارد به گونه ای که با تغییر آن، از تعالی و ارزش تصویر کاسته می شود.