مهدی دهقانی

دوره فرمانروایی کریم خان زند و جانشینانش بیشتر مصروف مقابله با مدعیان مختلف سلطنت بود؛ ازاین رو، مورخین دوره زندیه به رخدادهای سیاسی- نظامی و توجیه مشروعیت فرمانروایان زندیه توجه ویژه ای داشتند. عنایت به مولفه های مذکور، توجه اندک و پراکنده مورخین به امور فرهنگی- آموزشی را به دنبال داشت که نتیجه آن، ضرورت تحقیق پژوهشگران در این حوزه است. بر این اساس، پژوهش حاضر بر پایه تبیین در تحقیق تاریخی، درصدد یافتن پاسخ به این پرسش است: در قالب کلی تر زمینه اجتماعی، چه پیوندهای فرهنگی- آموزشی در دوره زندیه وجود داشت؟ برای پاسخگویی به پرسش تحقیق، با بررسی مقولاتی از قبیل شیوه آموزش علمی (نقش فرهنگ در آموزش مقدماتی و آموزش تکمیلی: سفرهای علمی)، نقش خاندان های کهن علم پرور و همچنین تاثیر جامعه در جهت دادن به تالیفات متنوع عالمان، به این نتیجه گیری کلی می رسیم که شرایط تاریخی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و جغرافیایی ایران نقش مهمی در پیوندهای فرهنگی- آموزشی دوره زندیه ایفا می کرد. به طوری که شرایط مذکور بر مولفه هایی همچون جابجایی مرکزیت علمی شهرهای مختلف، فاصله فراوان مراکز علمی از یکدیگر و همچنین تداوم سنن آموزشی در قالب پیوندهای فرانسلی و میان نسلی تاثیر مهمی داشت.