مهدی دهقانی

درباره علل و عوامل سقوط دولت صفوی آثاری نگاشته شده، ولی از دریچه نقش دربار صفوی، تاکنون پژوهش مستقلی ارائه نشده است. لذا به سبب نو بودن مبحث، این مقاله به بررسی نقش دربار در سقوط دولت صفوی می پردازد. تربیت حرمسرایی شاه سلطان حسین سبب بی علاقگی وی به اداره کشور و تسلط خواجه سرایان و امرای درباری بر وی گردید. نبود برنامه و آینده نگری بلندمدت اقتصادی- مالی، موجب خالی شدن خزانه و نقصان معیشتی و تجهیزاتی قشونی گردید که می بایست در برابر شورش های مختلف کشور از دولت صفوی پشتیبانی نماید. با گذشت زمان، سنت ها و شیوه های معمول کشورداری دولت صفوی با افراط و تفریط های مقامات درباری از میان رفت. منافع متضاد طیف های متخاصم درباری و تصمیم گیری های نادرست مقامات، هرج و مرج وسیعی در پادشاهی صفوی که، دارای تنوع نژادی و مذهبی گسترده ای بود به وجود آورد. آشفتگی دربار و شورش های ایلات دوردست، ابتدا موجب تضعیف حاکمیت و در نهایت سقوط دودمان صفوی گردید.