مهدی دهقانی

نمادهای فره ایزدی و عدالت در بسیاری از کتب تاریخی ازجمله در منابع تاریخی دوره زندیه مطرح شده اند تا مبلغ ترویج مشروعیت فرمانروایان حکومتگر باشند. با توجه به این مسئله، این مقاله درصدد پاسخ به این پرسش است: چرا و به چه صورت، نمادهای فره ایزدی و عدالت در منابع تاریخی دوره زندیه با محوریت تاریخ گیتی گشا و گلشن مراد موردبحث قرارگرفته اند؟ پژوهش حاضر، با استفاده از روش تحقیق تاریخی و شیوه جمع آوری داده های کتابخانه ای از منابع دست اول تاریخی تالیف شده و پس از توصیف و طبقه بندی نمادهای مذکور به تحلیل و تفسیرشان پرداخته است. در این راستا، محمدصادق موسوی اصفهانی نویسنده تاریخ گیتی گشا، بارها شخصیت و صفات فرمانروایی چون کریم خان زند را با فره پادشاهان اسطوره ای- تاریخی همانند جمشید و فریدون کیانی پیوند داده است تا بدین واسطه مشروعیت و شکوه سلطنت فرمانروایان زند را برجسته نماید. افزون بر نماد فره ایزدی، نماد عدالت نیز به اقتضای موقعیت ها و رخدادهای تاریخی برای تاکید و همین طور ترسیم عدالت فرمانروایان زند در برقراری امنیت و آرامش و در بیشتر موارد ضمن پیوند با خسرو انوشیروان توسط مورخین دوره زندیه مورد استفاده قرارگرفته اند. درمجموع، عموم منابع تاریخی دوره زندیه به ویژه تاریخ گیتی گشا و گلشن مراد، هر دو دسته نمادهای مذکور را دارا هستند.